Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Chlorarachnion
15

---

Biota taqsimotidagi boshqa belgi bu morfologik belgidir. 
Organizm lar hujayra tuzilishiga k o ‘ra ikkita katta guruhga: 
prokariotlar va eukariotlarga b o ‘linadi. Prokariotlar eukariotlardan 
yadro membranasining y o ‘qligi, xrom osom alardagi DNK variantlari 
mitoz b o ‘linishdagi m axsuslik, m itoxondriylar va plastidlar, 
endoplazm atik to ‘r, Golji apparati, m ikronaychalarda membrana- 
lam ing boMishi va haqiqiy jinsiy jarayon sodir etishi bilan 
farqlanadi. Prokariotlarga bakteriyalar, shu bilan birga aktino- 
m itsetlar va k o ‘k-yashil suvo‘tlar, eukariotlarga qolgan boshqa 
organizm lar mansub. Prokariotlar yakka yaldca 
holda va kolo- 
niyalar hosil qiladi. Eukariotlar ham yakka yoki koloniya hosil 
qiladi, biroq ularning m orfologik va anotomik tuzilishlari anchagina 
turli turn an ko'rinishlarda boMadi.
Ekologo-trofik 
va 
m orfologik 
belgilarm 
birlashtirganda 
quyidagi holat hosil boMadi.
T o ‘qima tuzilishli eukariot birinchi qatordagi organizmlar- 
o 'sim liklar va hayvonlar ham m am izga tanish. Yirik mevatanalari 
boMgan 
m akrom itsetlam i 
zam burug Marga 
mansubligi 
ham 
tushunarli. 0 ‘rta qatordagi organizm lar nemis olimi E. Gekkel 
pro-
tislar
deb atagani, m iksotrof (aralash) oziqlanishi shu boisdan u 
yoki bu guruhga mansubligi m uam m oli holat. Masalan, evglenalar 
m onad (xivchinli) tuzilishi qalin p o ‘stini y o ‘qligi va shu sababli 
shaklini o'zgartira olishi-belgilari hayvonlarning hujayralariga xos 
evglena hujayrasida yashil 
o ‘sim liklarday pigm ent xlorofilli 
xloroplastni boMishi, ular vositasida organik moddani yaratishi, 
shunga qaram ay fotosintez bilan birga hujayra organik moddani 
butun tanasi bilan so ‘rishi (xuddi zamburugMar kabi) yoki mayda 
organizm larni yutishi (xuddi hayvonlar kabi) mumkin. Boshqa 
m isol yashil am yoba-Chlorarachnion, fotosintezlovchi tuzilma 
xloroplasti va hujayrasini tuzilishiga k o ‘ra hayvonlarga mansub 
boMishi, oziqlanishiga qrab o ‘sim liklarga oid. Shu boisdan biologlar 
b ir hujayrali koloniya hosil qilgan rangli (fotosintezlovchi pigm enti 
boMganlar) rangsizlarni o ‘sim liklarni asli rangsizlarni hayvonlarga 
m ansub deb qabul mansub deb qabul qilishgan. Bu jihatdan qaysi 
holatdagisi asli har doim ham aniq emas.
Keltirilgan misollardan m a ’lum boMdiki, o'sim liklar, hayvonlar 
va ZamburugMarning qaysi belgilari (kriteriy) b o ‘yicha aniq holda 
tuban tuzilishlilarga ajratib boMmaydi. Bu yuksak va tuban tuzilgan 
organizm lar tuzilishlaridagi xususiyatlari hamda ulam ing tarihiy 
taraqqiyotidagi y o ‘nalishlari bilan bogMiq deyish mumkin.