Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Daraxt tanasidagi zamburug4 va mevatanasi
145

---

G ibberilla - 
Gibberella
turkumida peritctsiylar yumshoq 
terisimon to ‘q k o ‘k, qirm izi yoki qora-jiga.rran.gdan qora vanggacha 
tuslarda b o ‘Iadi. A skosporalari ch o ‘ziq, bir to'siqli. 
G. zeae
Fusarium graminearum
anafonnali zam burug' m akkajo'xorining 
so ‘tasida qizil chirishni hosil qiladi. Bu zam burug1 bug'doy kabi 
o ‘simliklarda ham ularning nixoli, ildizi, poyasi, to ‘pgullarida ham 
rivojlanadi. Bu zam burug' nam iqlimli m intaqalarda bug'doyni 
kuchli zararlaydi. U hosilni kamaytirishi bilan birga donni 
zaharlaydi.
Kasallangan raakkajo‘xori so‘tasi va donlari
G.fujikuroi, Fusaruium verticilloides
anaform a bilan nam va 
issiq iqlimli hududlardagi o ‘sim liklarda tekinxo‘rlik qilish bilan 
saprotrof tarzda ham o ‘sadi. Yaponiya va Osiyoning boshqa 
m am lakatlarda 
sholi 
o ‘sim liklam ing 
o ‘sishini 
tezlatadigan 
o ‘stiruvchi modda gibberillinlarni hosil qiladi. N atijada kasallangan 
sholi o ‘simligini b o ‘g ‘im oralig‘i va barglari cho‘ziladi, keyinchalik 
o ‘simlik sarg‘ayadi, quriydi.
Klavitseps 
-
C laviceps
turkum ida strom alar steril band va 
m a ’lum darajada yum aloqlashgan peritetsiyga botgan fertil qismdan 
iborat. Bu turkumdan. 
C .purpurea
m a’lum va mashxuri. Boshoqli 
ekinlardan bu zam burug1 bilan suli k o ‘p zararlanadi. T o ‘q rangli 
qattiq sklerotsiylam i x o ‘jayin o ‘simlikning gul tugunchani o ‘m ida
146

---

hosil qiladi. Qishlab peritcmiylar joylashadi. Bu zamburug' dunyo 
bo'ylab eng k o ‘p tarqalganlardn bin hisoblanadi. Yetilgan sklerotsiy 
boshoqli o ‘simliklar o ‘rilgan paytda yerga ko‘plab miqdorda gul 
tugunchasi o ‘m idan tuproqqa to ‘qiladi va qishlab qoladi. Erta 
bahordayoq hraorat past bo‘lsa ham (-3 dan - 5) gacha uzoq vaqt 
davom ida unib, har bir sklerotsiydan bir necha stromalar hosil 
bo'ladi. Strom alam ing soni sklerotsiyning o'lcham iga bog'liq.
2