Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Sordariyalar tartibi - Sordariales
M evatanalari peritetsiy xilida to ‘q rangli unitunikat xaltachalari 
to ‘p jolashadi. M evatanalari b a ’zan gifalar chigali bilan siyrak 
o'ralgan.
A skosporalari rangsizdan to ‘qroqgacha, odatda bir hujayrali 
turlicha naqshli. K o 'p ch ilik turlarisellyulozali substratlar xayvonlar 
tezagi tuproqda tarqalgan.
Bu tartibning vakillarini xaltachalaridagi sporalarning soni 
odatdagiday 8 tadan 100 va undan k o ‘proq, 8 dan kam bo'lishi ham
mumkin.
Sordariya 
- 
Sordaria
 
turkumining 
vakillari 
kaprofillar 
xisoblanadi. Peritetsiy yupqa qo ‘n g ‘ir tusli parda bilan o'ralgan. 
Askosporalari to'qrangli, shilim shiq o'ram ali.
Bu turkum ning vakillaridan askomitsetlarning genetikasi va 
fiziologiyasini o'rganishda foydalaniladi.
Podospora 
-
P odospora
 
turkumining zam b u ru g iarid a peritet­
siy noksim on k o'rinish da, uni p o 'sti terisimon, teshikcha atrofida 
g 'a d ir budirlik bor. Sporalari xivchin shaklidagi shilimshiqli 
o'sim tali, o'ram ini um um iy shillig'i yo'q. Sordariya kabi bu zam-
142

---

burugMar ham- oMxoM- xayvonlaming tezagida tarqalgan. 
P.pan-
ciseta
gcnctikaga doir ilmiy tadqiqotlarda keng qoMlaniladi. Bu 
turning zam burug1 laridan hosil boMgan mitselliy 
geterokariotik
harakatlarga ega.
Ofiostomalar tartibi - Ophiostomatales
Ofiostom alar tartibiga mansub zamburug‘larda mevatana- 
peritetsiy shaklida, perifiz va parafizlari y o ‘q. Xaltacha yumoloqdan 
oval shakligacha, ular peritetsiyning tagida bog‘lam xolida hosil 
boMadi. 
Graphium, Sporothrix, Leptografhium
va boshqa ayrim 
turkumlarida konidiyalar hosil boMadi. Bu tartibning k o ‘pchilik 
turlarining hayoti 
Scolytidae
va 
Platypodidae
oilalariga mansub 
q o ‘ngMzlar bilan bogMiq. Ayrim turlari masalan, 
Ophiostoma ulmi
va 
O.novo
-
ulmi
qayrag‘och 
(Ulmus)
turkumiga mansub daraxt- 
larda tekinxo‘rlik qiladi. Qayrag‘ochning bargi sarg‘ayib soMiydi, 
novdaning uchi kuriydi. Kasallanish kuchli boMganida daraxt tezda 
quriydi, bunga bu zam burug1 hosil qiladiganserotoulmin toksini 
hisoblanadi.