Shaharsozlikda bino va inshootlarni arxitekturaviy

(2-rasm). 
Aeratsion hovlichalar, shaxta va peshayvonlar (lodjiya) orqali xonadonlarni 
shamollatish sektsiya tuzilmali turar-uylarda qo‟llaniladi. Sektsiya tuzilmali turar-
uy xonadonlari ichkarisida havo xarakatini kuchaytirish uchun, ichki hovlichalar 
ko‟rinishida kichikroq ochiq fazolar ko‟zda tutiladi, bunlarga oshxona derazasi, 
sanitar bo‟g‟inlar, zinapoya – lift xollari yoki shaxtalar chiqadi, ushbu xonalar
tuynuklar va ventilyatsion teshiklar bilan bog‟langan bo‟ladi. Hovlicha yoki 
shaxtada havo tsirkulyatsiyasi uchun, birinchi qavatda ularni tashqi muhit bilan 
bog‟lovchi teshiklar o‟rnatiladi. 

---

2-rasm
. Toshkent shaxridagi xar uch qavatda o‟z xovlisiga ega 16 qavatli 
galereyali uy. Arx. O. Oydinova. Binoning umumiy ko‟rinishi, tarxi va qirqimi.
Tonggi sovuq xavo (og‟irroq) hovlichalarga (shaxtalar) cho‟kib, qayta 
ishlangan, kunduzi isigan xavoni yerdan ko‟taradi, yuqoriga ko‟tarilayotganda, kun 
davomida xonadonlarda yig‟ilgan havoni o‟zi bilan olib chiqib ketadi. SHaxtaning 
gorizontal qirqimi uning balandligi bilan solishtirganda, qanchalik kichik bo‟lsa, 
havo xarakati shunchalik faol bo‟ladi 
(3-rasm).

---

3-rasm. 
Xovli shaxta va ayvonlar bilan shamollatish tahminlangan ko‟p qavatli 
sektsiyali turar joy uylarining tarxiy yechimi. a – Belgrad shaxridagi turar joy uyi; 
b – Toshkent shaxridagi 9 qavatli turar joy uyi; v – Toshkentdagi bir sektsiyali 
turar joy uyi;
Turar-uyning uzun tarzi bo‟ylab joylashgan peshayvon (kengligi 1,2 m), 
mo‟htadil iqlim sharoitida qo‟llanilishi, yozgi issiq temperatura sharoitida kun 
bo‟yi juda isib ketadi, bu xonadonlarning ham isishiga olib keladi, shuning uchun, 
janubiy hududlarda, ayniqsa, turar-uyning g‟arbiy tarzlarida peshayvonlar o‟rnatish 
tavsiya qilinmaydi 
(4-rasm). 
Bunday sharoitda binoning tarz qismiga quyoshdan to‟suvchi qurilmalardan 
foydalaniladi. 

---