Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

 
Savol va topshiriqlar 
5.
 
Janubiy mintaqa shaharlar geografiyasidagi o„ziga xos xususiyatlarni 
asoslab bering 
6.
 
Iqtisodiy rayon shaharlarining genetik va funksional tipologiyasini 
yoriting. 
7.
 
Surxondaryo 
viloyatining 
urbanizatsiyalashuv 
va 
sanoatlashuv 
darajasidagi bog„liqlikni tushuntiring. 
8.
 
Surxon-Sherobod va Termiz rayonlari shaharlari rivojlanishidagi hududiy 
tafovutlarni aniqlang. 
9.
 
Rayon taraqqiyotida shaharlarning tutgan o„rni va rivojlanish 
muammolarini yoritib bering. 
 
22-Mavzu: Quyi Amudaryo mintaqasi shaharlari 
Reja 
1.
 
Quyi Amudaryo mintaqasining iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishida
shaharlarning tutgan o„rni. 
2.
 
Xorazm viloyati shaharlari klassifikatsiyasi va funksional tiplari 
3.
 
Qoraqalpog„iston Respublikasi shaharlari zichligi va joylashuvi 
4.
 
Quyi Amudaryo ekologik vaziyatining shaharlar rivojlanishiga ta‟siri. 
 
Qoraqalpog‗iston Respublikasi va Xorazm viloyati O‗zbekiston aholisining 
11.2 foizini mujassamlashtirgan holda, uning 26.9 % yalpi ichki mahsulotini 
ta‘minlagan (2016 y.). Iqtisodiy rayonda 15 ta shahar va 91 ta shaharcha mavjud 

---

102 
bo‗lib, ularda 1448.8 ming aholi yashaydi (respublika shahar manzilgohlarining 
8.2 foizi).
Iqtisodiy rayon shaharlar to‗ri juda siyrak; yirik shaharlarning ozligi va shahar 
aglomeratsiyalarini mukammal rivojlanmaganligi hudud ijtimoiy-iqtisodiy 
salohiyatining sustligidan darak beradi. Ushbu hududlar maydoni, orografiyasi, 
tabiiy sharoiti, qazilma boyliklari bilan ta‘minlanishi va aholi joylashuviga ko‗ra 
noo‗xshashliklarga ega. Masalan, qadimiy sug‗orma dehqonchilik mintaqasi -
Xorazmda qazilma boyliklar deyarli mavjud emas; Qoraqalpog‗istonda tog‗-kon 
kimyo sanoatining yirik zahiralari (asosan Qo‗ng‗irot va Chimboy atrofidagi tuz 
konlari), Ustyurtda tabiiy gaz, sulfat va osh tuzi hamda Sulton Uvays tog‗larida 
turli xil ma‘danlar bor. Ayni chog‗da mintaqaning tarixiy-geografik rivojlanishi 
gidrografik omil va ijtimoiy-ekologik muammo bilan chambarchas bog‗liq. Xuddi 
shu ichki farqlanishlar bois hududiy birliklar iqtisodiyoti bir-birini to‗ldiradi, ularni 
o‗zaro hamkorlikda rivojlanishiga ehtiyoj tug‗iladi.
Mintaqa, shahar hosil qiluvchi tarmoqlar hududiy taqsimotida sanoat ishlab 
chiqarishi nisbatan sust, aholining hududiy mujassamlashuv darajasiga qaraganda 
ancha past. Biroq, hududning iqtisodiy va siyosiy geografik o‗rni, tranzit 
funksiyasi, tabiiy resurs salohiyati istiqbolda shaharlar to‗ri va tizimining sifat 
jihatdan rivojlantirish imkonini beradi. Shuningdek, iqtisodiy rayonning o‗ziga xos 
geografik o‗rni hududni kompleks rivojlantirishni, raqobatbardosh tarmoqlarga 
ixtisoslashuvini, investitsiya muhiti va tashqi iqtisodiy aloqalarni yaxshilashni 
talab etadi.