Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

18-mavzu: Mirzacho„l iqtisodiy rayoni shaharlari 
1.
 
Mirzacho„l mintaqasi shaharlar geografiyasi 
2.
 
Jizzax viloyati shaharlarining genetik tasnifi 
3.
 
Sirdaryo viloyati shaharlarining shakllanishiga ta‟sir etuvchi omillar 
Mirzacho‗l mintaqasi nisbatan qulay iqtisodiy geografik o‗rni, mehnat 
resurslari, infratuzilma, qurilish va elektr energiya kabi bazaviy sohalar bo‗yicha 
respublikada etakchilik qiladi. Mamlakat mehnat taqsimotida ushbu hudud, agrar-
industrial yo‗nalishga ega, aholi soni ko‗p bo‗lmagan, shaharlar to‗ri uncha 

---

69 
taraqqiy etmagan iqtisodiy makon hisoblanadi. Uning hissasiga O‗zbekiston yalpi 
ichki mahsulotining 4,1 foizi, sanoat ishlab chiqarishining 4,4 % va qishloq 
xo‗jalik mahsulotining 8.9 foizi to‗g‗ri keladi (2015 y.).
Mintaqada tekislik, tog‗ yonbag‗ri va tog‗li yerlarning qo‗shilib ketganligi, tabiiy 
sharoitning xilma-xilligi aholi joylashuvi hamda xo‗jalik tarmoqlarini rivojlantirishga 
ta‘sir etgan. Jumladan, Jizzax viloyatining Baxmal, G‗allaorol rayonlari Turkiston, 
Molguzar, G‗o‗bdin, Qo‗ytosh va Qaroqchi tog‗lari botig‗ida joylashgan bo‗lsa, 
Sirdaryo viloyatining aksariyat hududi tekislik mintaqasiga to‗g‗ri keladi. Rayonning 
iqtisodiy geografik o‗rni turli iqtisodiy aloqalar o‗rnatish uchun qulay. Respublikaning 
taraqqiy etgan viloyat va shaharlari, qolaversa, qo‗shni respublikalar bilan bog‗lovchi 
temir yo‗l, avtomobil, quvur yo‗llarining o‗tganligi hamda shu yo‗llar orqali xom 
ashyo, turli xil mahsulotlar ayirboshlashdagi xizmatini ta‘kidlash lozim. 
Iqtisodiy rayonning urbanistik ―piramidasi‖ juda sust rivojlangan va uning 
pog‗onalari to‗liq emas. Ayni o‗xshash jihatlar mintaqani Quyi Amudaryo bilan 
taqqoslash imkonini beradi.
Hozirgi kunda iqtisodiy rayonda 11 ta shahar va 67 ta shaharcha mavjud. 
Mintaqa aholi manzilgohlari joylashuvida azaldan mavjud bo‗lgan (Jizzax) va 
yangi o‗zlashtirilgan (Guliston, Baxt, Sirdaryo, Shirin, Yangier, Paxtakor, 
Dashtobod, Do‗stlik va.b) hududlar alohida farqlanadi. sanoatda elektroenergetika, 
qurilish materiallari, engil, oziq-ovqat tarmoqlariga ixtisoslashgan. Keyingi yillarda 
bu erda tog‗-kon, kimyo, to‗qimachilik sanoatlari ham rivojlanib bormoqda.