Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари

3-жадвал

Қўшимчанинг номи	Қўшимча миқдори, грунт массасига нисбатан %
Кремний органик суюқлиги (ГКЖ-94)	0,1
Ҳавони тортувчи нейтралланган қатрон (СНВ)	0,1
Сульфит-ачитқи бражкаси (СДБ)	0,15 – 0,5
Намловчи ОП-7 и ОП-10	0,05 – 0,5

Анорганик боғловчилар ишлатилганда ишларни бажариш қоидалари
6.4. Стационар аралаштириш қурилмаларида ёки аралаштириш машина-лари ёрдамида жойда аралаштириш усули билан тайёрланган аралашмани ётқи-зиш ва зичлаш мустаҳкамланган материалнинг зичлиги стандарт максимал зич-ликнинг камида 0,98 миқдорига етгунга қадар оптимал намликда бажарилиши лозим.
Анорганик материаллар органик боғловчилар билан биргаликда ишлатил-ганда ёки органик боғловчилар мустақил қўлланилганда аралашмани тайёрлаш учун оптимал намликка тўғри келадиган сув миқдорини киритилаётган органик боғловчи миқдорида ёки, агар органик боғловчи эмульсия кўринишида кирити-лаётган бўлса, эмульсия таркибидаги сув ва боғловчи миқдорида камайтири-лиши лозим.
6.5. Гилли грунтлар (оғир супесь, суглинок ва гил) ни мустаҳкамлашдан олдин уларни оқувчанлик чегараси намлигининг 0,3-0,4 гача олдиндан намлаб майдалаш керак.
Намлик миқдори кам бўлган (оқувчанлик чегараси намлигининг 0,3 дан кам) оғир суглиноклар ва гилларни ҳаво ҳарорати 20 °С дан юқори бўлган қуруқ вақтда майдалаётганда унга мазкур қоидаларнинг 6.3-бандида кўрсатил-ган миқдорда сувли эритма (ЛСТ, ОП-7, ОП-10) ёки эмульсия (ГЖ 136-41) кўринишидаги юза-фаол моддалар қўшимчалари киритилиши керак.
Аралаштириш қурилмаларида йирик бўлакли, қумлоқ ва супесли грунт-ларни аралаштириш чоғида аралашмаларнинг намлиги:
- қуруқ ҳавода ва ҳаво ҳарорати 20 °С дан юқори бўлганда, оптимал дара-жадан 2-3 % ортиқ;
- ҳаво ҳарорати 10 °С дан паст бўлганда ва ёғингарчилик вақтида оптимал даражадан 1-2% кам бўлиши рухсат этилади.
6.6. Грунтни органик боғловчи қўшимчалар билан биргаликда цемент би-лан мустаҳкамлаётганда, грунтга аввал органик боғловчини киритиб аралашти-риш, кейин эса цемент ва сувни кетма-кет киритиш лозим.
6.7. Грунтни кўмир кули, кул-шлак аралашмаси ёки бошқа минерал қў-шимчалар билан биргаликда цемент ёки оҳак билан жойда аралаштириш усули ёрдамида мустаҳкамлаётганда аввал қўшимчани киритиш, уни грунт билан бир хил ҳолатга келгунга қадар намлаб аралаштириш ва шундан кейингина қатлам-ни текислаш лозим.
Аралашмага цемент ёки оҳак билан ишлов бериш минерал қўшимча кири-тилгандан сўнг 24 h дан кейин бир вақтнинг ўзида аралашмани оптимал нам-ликкача намлаб амалга оширилиши керак.
6.8. Аралашмалар намлиги 0,75-1,25 оптимал даражада бўлганда, ётқизи-лиши ва зичланиши лозим.
6.9. Аралашмани аэродром тўшамасининг конструктив қатламларига ётқи-зиш ишлари қиялаб текислаш ва ётқизиш машиналари билан амалга ошири-лиши лозим.
Аралашмани, асосан қуйи синфдаги аэродромлар қурилишида, авто-грейдер билан ёйиш рухсат этилади.
6.10 Аралашмаларни зичлаш ётқизиш-текислаш машиналарининг вибро-органлари ҳамда пневматик шинали ўзи юрар катоклар ёки вибрацион катоклар билан кетма-кет бажарилиши керак.
Грунтни аралаштириш машиналари (фрезлар) бир ёки кўп марта ўтиб тайёрланган аралашмаларни пневматик шинали ўзи юрар катоклар ёки вибра-цион катоклар билан зичлаш рухсат этилади.
6.11 Боғловчи сифатида цемент ишлатилганда, аралашмани максимал зич-лик даражасигача зичлаш ишлари аралашма таркибига сув ёки туз эритмаси ки-ритилган вақтдан бошлаб 3 h дан кечиктирмасдан, ҳаво ҳарорати 10 °С дан паст бўлганда эса 5 h дан кечиктирмасдан тугатилиши керак.
Йирик бўлакли грунтлар ва қумларни юза-фаол моддалар ёки органик боғловчи қўшимчалар билан биргаликда цемент билан мустаҳкамлаётганда ара-лашмани у намлангандан кейин 8 h дан кечиктирмасдан зичлаш рухсат этилади.
Грунтни мустақил боғловчи сифатида ишлатиладиган оҳак ёки кўмир кули билан мустаҳкамлаганда, аралашма у намлангандан кейин кўпи билан бир сут-кадан кечиктирмасдан зичланиши керак.
6.12. Анорганик боғловчилар билан мустаҳкамланган грунтларнинг зичла-ниш коэффициентини зичланган қатламдан олинган мустаҳкамланган грунт-нинг қуритилган намунаси зичлигининг ГОСТ 22733-2002 бўйича (йирик бў-лакли грунтлар учун) зичланган боғловчи қўшилган қуритилган грунт аралаш-маси зичлигига нисбати сифатида белгилаш лозим.
6.13. Анорганик боғловчилар билан мустаҳкамланган яқинда ётқизилган грунтларга қараш учун материал юзасига 50 фоизли тез парчаланадиган ёки ўртача парчаланадиган битум эмульсиясини (0,5-0,8) dm³/m² миқдорда, шунинг-дек нейтралланган ёки нефть гудронини (0,5-0,6) dm³/m² миқдорда ёки нам ҳолати сақлаб туриладиган 5 сm қалинликдаги қум қатламини ёйиш керак.
6.14. Асос ёки қоплама қатлами устидан қурилиш транспорти ҳаракатини, агар қатлам мустаҳкамлиги 1 синф талабларига жавоб берадиган мустаҳкамлан-ган материалдан қурилган бўлса ва қалинлиги 15 сm ни ташкил этса ёки мус-таҳкамлиги 11 синф талабларига жавоб берадиган материал ҳосил қилинса ва қатлам қалинлиги 20 сm ни ташкил этса, қатлам қурилгандан сўнг 5 d дан кей-ин очиш лозим.
6.15. Мустаҳкамланган материалнинг мустаҳкамлиги III синф талабларига жавоб берса ёки қатламнинг қалинлиги 6.14-бандда кўрсатилганидан кам бўлса, қурилиш транспорти ҳаракатини қатлам қурилгандан сўнг 7 d дан кейин йўлга қўйиш лозим.
Қурилиш транспорти ҳаракатини йўлга қўйиш ва юқори қатламларни қуриш:
- боғловчи сифатида қуруқ кўмир кули ишлатилгнда асос талаб этиладиган зичликда зичлангандан кейин дарҳол;
- боғланган грунтларни мустаҳкамлаётганда, мустаҳкамланган қатлам қу-рилгандан кейин эртаси куни;
- асос сиртқи фаол моддалар (СФМ),битум эмульсияси, суюқ битум, гудрон ёки ишланмаган нефть ёрдамида мустаҳкамланган боғланмаган грунт-лардан қурилгандан сўнг икки суткадан кейин рухсат этилади.