Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари

«Пона» усули ёрдамида чақиқ тошдан асослар қуриш
5.17. Чақиқ тошли асосларнинг пастки қатламлари учун (40 - 70 - 120) mm фракцияли; асоснинг юқори қаламлари учун (40-70) mm фракцияли; «Пона» усули ёрдамида зичлаш учун (20 - 40, 10 - 20) ва (5 - 10) mm фракцияли чақиқ тош ишлатилиши лозим.
5.18. Чақиқ тош автоматик текисликни таъминлаш тизимига эга грунт ётқизувчи механизм ёрдамида ёйилиши керак. Техник-иқтисодий асосланган ҳолларда автоматлаштирилмаган грунт ётқизувчи механизм ва автогрейдер-лардан фойдаланиш рухсат этилади. Чақиқ тошни қум устига ётқизиш чоғида қум қатламида автомобилларнинг ҳаракатланиши рухсат этилмайди.
5.19. Чақиқ тошли асосни зичлаш ишлари уч босқичда бажарилиши лозим:
I босқич - қатламни зичлаш ишларини чўккан жойларни чақиқ тош билан тўлдириб массаси (6 - 8) t бўлган каток ёрдамида бажариш лозим. Катокнинг битта издан тахминий ўтиш сони 3-6 мартани ташкил этиши керак. Алоҳида чақиқ тош доналари қўзғалиши ва каток олдида тўлқинларнинг ҳосил бўлиши тўхташи ҳамда кўзга кўринадиган чақиқ тошнинг чўкиш аломатлари бўлмас-лиги I босқичнинг тугаганлигини билдиради;
II босқич - қатламни зичлаш ишларини массаси (10-13) t бўлган каток ёрдамида битта издан тахминан 10-20 марта ўтган ҳолда бажариш лозим. Чақиқ тош доналари ўртасидаги ишқаланишни камайтириш ва уларнинг ўзаро қиси-лишини тезлаштириш учун чақиқ тошга сув сепиш машиналари ёрдамида сув қуйилиши керак. Тахминий сув сарфи - (15 - 25) dm³/m².
Чақиқ тош доналари ҳаракатчанлигининг тўхташи, тўлқинларнинг бўлмас-лиги, каток ўтгандан кейин из қолмаслиги, ток остига ташланган чақиқ тош до-насининг эзилиши II босқичнинг тугаганлигини билдиради;
III босқич - бўш жойлар майда чақиқ тош ва майда тош бўлакчалари билан тўлдирилади.
Қийин зичланадиган отилиб чиққан тоғ жинсларидан олинган чақиқ тош ишлатилганда, «пона» усули ёрдамида зичлашдан олдин материалга битум билан (2 – 3) kg/m² ишлов берилиши керак. .
Чақиқ тош бўшлиқларини 28 кунлик даврда сиқилишга мустаҳкамлиги (40-60) kgf/сm² бўлган қум-цемент аралашмаси билан тўлдириш рухсат этилади. «Пона» усули ёрдамида зичлаш учун мўлжалланган 10 - 40 (10 - 20) mm фрак-цияли чақиқ тош автогрейдер ёки чақиқ тош ёйиш механизми билан унинг йириклигига қараб асоснинг ҳар 100 m² га (1,5 - 2) m³ ҳисобидан ёйилиши ке-рак. Зичлаш ишлари сув сепиш машинаси билан сув қуйган ҳолда (тахминий сув сарфи (10-12) dm³/m²) массаси (10-13) t бўлган каток ёрдамида бажарилиши лозим. Катокнинг битта издан тахминий ўтиш сони 5-8 мартани ташкил этиши керак. «Пона» усули ёрдамида зичлаш учун мўлжалланган (5 - 10) mm фракция-ли майда чақиқ тош асоснинг ҳар 100 m² га 1 m³ ҳисобидан олиб келиниши ва ёйилиши керак. Қатламни зичлаш массаси (10-13) t бўлган каток ёрдамида битта издан тахминан 5-7 марта ўтган ҳолда, чақиқ тош устидан сув қуйиб амалга оширилиши керак. Зичлаш чоғидаги тахминий сув сарфи - (10 - 12) dm³/m².
5.20. Чақиқ тошнинг зичланиш сифати массаси (10-13) t бўлган силлиқ валецли катокни назорат учун ўтказиб асоснинг ҳар 500 m² да текширилиши лозим. Бунда каток ўтгандан кейин из қолмаслиги, зичланган қатлам юзасига ташланган чақиқ тош эзилиб кетиши керак. Зичликни назорат қилиш учун, шунингдек, чуқурча усулидан ҳам фойдаланиш мумкин.
5.21. Чақиқ тош қатлами қалинлигини асос майдонининг ҳар 200 m² да текшириш лозим.
5.22. Асос узунлиги бўйлаб ҳар 50 m да уч метрли металл рейка билан унинг юзасининг текислиги, шунингдек даражали шаблон билан кўндаланг нишабликларнинг лойиҳавий кўрсаткичларга мувофиқлиги текширилиши ке-рак. Бундан ташқари, ҳақиқий белгиларнинг лойиҳа белгиларига мувофиқлиги ҳам текширилиши лозим.