Sh. Ziyamuxamedova, G. Gulyamova yuristning yozma nutqi

Ma’lumotnoma
Bu ma’lumotnoma Rasulov Shavkat Usmonovichga uning 
haqiqatan ham hozir Z.Said ko‘chasi, 86-uyda yashashi va 
oilasida 4 farzandi borligini tasdiqlab berildi.
Imzo
O‘zbek tilining qonun-qoidalarini buzib, unga hurmatsizlik va 
beparvolik bilan yozilayotgan yuqoridagi kabi ma’lumotnomalar, 
arizalar, qarorlar va boshqa yozishmalar nutq madaniyatidan 
bexabarlik oqibatidir. Bu xil yozishmalarda ham fikrning ravshan 
va tushunarli ifodalanishi uchun ularni to‘g‘ri yozishga amal 
qilish kerak.
Ommabop nutq
Ommabop  nutq  ma’lum  davrga  xos  siyosiy-ijtimoiy  voqea-
hodisalarga munosabatni, dunyoqarashni ifodalaydi. So‘zlovchi 
yoki  yozuvchi  (publitsist)  davrning  dolzarb  masalalari  bo‘yicha 
o‘z qarashlarini, fikrlarini ifodalar ekan, boshqalarni ham shunga 
ishonishga, o‘z fikriga qo‘shilishga undaydi, da’vat qiladi. Shuning 
uchun ommabop nutqda chuqur falsafiy mushohada o‘tkir zakovat 
va baquvvat mantiq bilan uyg‘unlashib ketadi, yuksak pafos, rang-
barang his-tuyg‘ular butun nutqqa katta ta’sirchanlik baxsh etadi. 
Qadimgi grek notiqlari nazarda tutgan yuqori uslubdagi notiqlik, 
odamlarga bo‘ron, daraxtlarni qo‘porib, uchirib olib ketganidek 
kuchli  ta’sir  qiladigan,  ularni  yuksak  ideallar  va  maqsadlar  sari 
yo‘naltiradigan nutq mana shu publitsistik nutqdir. Bu nutq bir 
yoki sanoqli bir necha shaxsga emas, jamoatchilikka, ommaga 
qaratiladi. Ommabop nutqda emotsionallik va ekspressivlikning 
boy ohangdorligi, gap bo‘laklarining takrori, matnni tuzishda 

---

63
gaplarni savol-javob tarzida joylashtirish, sinonimika kabi 
nutq tuzish vositalaridan o‘tkirlik bilan foydalaniladi, mantiq, 
fikrlarni  asoslash  kuchli  bo‘ladi.  Ommabop  nutqning  ham  turli 
ko‘rinishlari bor: rasmiy ommabop, siyosiy-ijtimoiy ommabop, 
ilmiy ommabop va badiiy ommabop kabi. Rasmiy yozishmalar, 
ishqog‘ozlar bilan birga ommabop nutqning barcha ko‘rinishlari 
yagona  adabiy  til  qonun-qoidalariga  qat’iy  rioya  qilishi,  aniq 
va ravshanlik, gap tuzilmalarida ham bosh bo‘laklarning o‘z 
joyida  turishiga  e’tibor  berish  (inversiya,  takror,  tugallanmagan 
gap  andozalaridan  qochish),  qaydlov  kabi  xususiyatlar  ko‘rinib 
turadi va shuning uchun ko‘pincha rasmiy va ommabop nutq bir 
uslubga birlashtirilib, rasmiy-ommabop nutq deb yuritiladi. Lekin 
ommabop nutqning siyosiy-ijtimoiy hamda badiiy ko‘rinishlari 
ajralib turuvchi xususiyatlarga ega: siyosiy-ijtimoiy nutq 
zamonning, davrning eng dolzarb, muhim va yechimi ommaning, 
xalqning kundalik va ertangi hayoti bilan bog‘lanadigan 
muammolarini  o‘quvchi  e’tiboriga  havola  qiladi  hamda  shu 
qo‘yilayotgan masalani yoritishda muallif nuqtayi nazarini, uning 
ommaga murojaatini, uni ishontirgan holda shu masalani birga 
yechishga  da’vatini  ifodalaydi.  Hozirgi  matbuotimiz  sahifalarida 
bunday nutq namunalari ko‘plab uchraydi, shulardan ikkita misol 
keltiramiz. Ularning ikkovida ham o‘z yurti, yurt ahli manfaatlari 
uchun qayg‘urish namoyon: