Щ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги фарьона политехника институти «кимё-технология»

Ишни бажариш тартиби.
Анализнинг содда техникаси мураккаб лаборатория ускуналарини талаб қилмайди. Анализ учун фақатгина бир неча томчи сусло керак, яъни шакарлар миқдорини аниқлаш учун бир дона узум меваси кифоядир. Лекин битта узум бошида мевалар бир вақтда пишмагани учун, кўп узум меваси олиниб, такрор-такрор аниқланишлар олиб борилиб, ўртача қиймат чиқарилади. Агар дала рефрактометри узумдаги шакарлар миқдорини меъёрга етиб қолганлигини кўрсатса, бир-икки кундан кейин 2-3 кг миқдорда намуна олиш керак.
Суслодаги шакарлар миқдори ареометр ёрдамида аниқланади.
Ареометрда солиштирма оғирлик аниқланади. Махсус жадваллар орқали солиштирма оғирликнинг кўрсаткичига мос шакарлар миқдори топилади. Лекин, жадваллардан фойдаланмай, “Эйкеле формуласи” деб номланувчи формуладан ҳам фойдаланиб, шакарлар миқдорини топиш мумкин. Бу формула бўйича ҳисоблашда солиштирма оғирлик қиймати олиниб, битта вергулдан олдинги ва агар вергулдан кейин ҳам нол бўлса, бу сон ҳам олиб ташланиб, қолган сонларни бутун сон деб ҳисоблаймиз. Бу қолган бутун сонни 4 га бўлиб, олинган натижадан 3 ёки 2 айириб ташлаймиз. Олинган натижа суслодаги шакарлар миқдорини билдиради.
Масалан, суслонинг солиштирма оғирлиги, ҳарорат тузатмасини ҳисобга олган ҳолда 1.086 ни ташкил этди. Формула бўйича ҳисоблашда “Эйкеле сони” яън 86 олинади. Формулага асосланиб шакарлар концентрациясини Z фоизларда топамиз.
Z = - 3 ≈ 21.6 – 3 = 18.6
Бевосита бўлишдан олинган сон (21.6) суслодаги экстрактив моддалар миқдорини кўрсатади. Шакарлар миқдорини ҳисоблаш учун бу қийматдан “шакарсиз” бўлган моддаларни чиқариб ташлаш керак. Жанубий минтақалар учун бу қиймат 3 ни, шимолий минтақалар учун қиймат 2 ни ташкил этади. 
Титрланувчи кислоталик ишқор билан титрлаш орқали аниқланади.
Зарур кондицияларга эришгач узум ҳосили қайта ишлашга йиғилади. Заводга келаётган ҳар бир узум партиясида шакарлар миқдори титрланувчи кислоталик аниқлади.
Завод журналига ҳамма олинган натижалар ёзиб борилади. Узум дарҳол қайта ишланади.