Sh. Sodiqova

A xloqiy  ta rb iya
  -   y agona  ijtim oiy  tarb iy a  ja ra y o n in in g   tark ib iy   qis­
m i.  Jam iy at  to m o n id an   in so n lar  x u lq in in g   b o sh q arilish ig a  zaru rat  ikki 
o ‘zaro  b o g 'liq   vazifan i  shart  qilib   q o ‘yadi:  birinchidan,  ja m iy a t  ongida 
m e ’yorlar,  tam oyillar,  ideallar,  adolat,  ezg u lik   v a   y o v u zlik   kabi  tush u n - 
ch alar  k o ‘rin ish id a  aks  etadigan  v a  aso slan ad ig an   axloqiy  talab larn i 
ishlab  chiqish;  ikkinchidan,  inson  o ‘z  x a tti-h arak atlarin i  y o 'n a ltirish i  va 
nazo rat  qila olishi,  shuningdek,  ijtim oiy  x ulqni  b o sh q arish d a  ishtirok  eta 
olishi.  y a ’ni  bo sh q a  k ish ilarg a  talab  q o ‘y a   b ilish i  v a   u larn in g   xatti-hara- 
katlarin i  baholay  olishi  uchun  bu  talablarni  h a m d a   u la r  b ilan   b o g 'liq   ta- 
savvurlarni  h ar  b ir  inson  ong ig a  singdirish.  A ynan  shu  ikkinchi  vazifa 
in so n d a  shaxsning  teg ish li  e ’tiqod,  m a ’naviy  m oyilliklar.  h is-tu y g 'u lar, 
odatlar,  b arqaror  axloqiy  sifatlarni  sh ak lla n tirish d an   iborat  b o 'lg a n  
axloqiy  tarbiya  orqali  hal  qilinadi.  U  yo k i  bu ja m iy a td a   axloqiy  tarbiya 
ja ra y o n in in g  m azm u n i u n in g  m aqsadlari  b ilan   belgilanadi.  B u m aq sad lar 
ijtim oiy m u n o sab atlar tavsifi  bilan belgilanadi.
M ak tab g ach a t a ’lim  y o sh id ag i  bolalarni  axloqiy  tarb iy alash   m azm uni 
b o la n in g   m a ’naviy  dunyosini,  uning  ongini,  axlo q iy   hislarini,  shax- 
siy  sifatlari  va  x u lq in i  tarb iy alash   ham da  riv o jlan tirish n i  taqozo  etadi, 
M ak tab g ach a  y oshdagi  bo la larn i  axloqiy  ta rb iy a lash n in g  
asosiy  vazi-
104

---

fa la ri
ga  q u y id ag ilar  kiradi:  1)  bolalarda  axloqiy  h is-tu y g ‘u la r  v a   xatti- 
h a rak a tla m i  tarbiyalash;  2)  x u lq   m ad an iy a ti  v a  ijobiy  his-tuyg*ularni 
larbiyalash;  3)  axloqiy'  x u lq -atv o r k o 'n ik m a la rin i  shakllantirish.
M ak tab g ach a  t a ’lim   m u assasalarid a  axlo q iy   tarb iy an i  tash k il  etishda 
quyidagi jih a tla rg a  alo h id a e ’tib o r  qaratish  lozim :
1)  kichik,  o 'rta ,  k atta  guruh  bolalari  u ch u n   sodda  elem en tlar  axloqiy 
lushunchalar h aq id a m a 'lu rn o t berish;
2) h ar bir o ‘rg atilad ig an  u yoki bu fazilatlarn i rasm lar, m u ltik  tasm alar, 
d io p o zitiv lar v a  b o lalarning jo n li  h arak atlari  orqali tu sh u n tirish ;
3)  b o la  doim iy  rav ish d a  "n im a  y ax sh i-y u ,  n im a  y o m o n ? ”  s o ‘zining 
m a 'n o sin i  anglab  o ‘z  fikrini  sodda  b ay o n   e tish i"23.
A xloqiy  tarb iy an in g