Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G'Ofurov iqtisodiyot nazariyasi o'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan Toshkent «iqtisod-moliya»

Yalpi sarflar va ishlab chiqarish hajmini taqqoslash uchun ishlab chiqarish umumiy hajmining miqdoriy ko'rsatkichi sifatida sof milliy mahsulot (SMM), iqtisodiyotda yalpi sarflar sifatida iste'mol hajmi va sof investitsiya sarflarining umumiy summasi (C+I_n) olinadi. Mazkur modelda yalpi investitsiyalar o'rniga sof investitsiyalar ko'rsatkichidan foydalanish ishlab chiqarish umumiy hajmini ifodalashda YAIM o'rniga SMMning qo'llahishi bilan izohlanadi. Iqtisodiy muvozanat darajasini tahlil qihsh jarayonini soddalashtirish maqsadida yalpi sarflar tarki­bidagi davlat (G) hamda chet el omili (X_n) e'tiborga olinmaydi

.Iqtisodiy muvozanatning mazmuni va tarkibiy tuzilishi

Iqtisodiyotning muvozanatli darajasi bu ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatishning shunday hajmiki, u ishlab chiqarishning mazkur hajmini sotib olish uchun yetarli bo'lgan umumiy pul miqdori bilan ta'minlangan bo'ladi. Boshqacha aytganda, sof milliy mahsulot muvozanatli daraja­sida ishlab chiqarilgan tovarlarning umumiy miqdori (SMM) xarid qi­lingan tovarlar umumiy miqdoriga (C+I_n) teng bo'ladi (18.2-chizma).

Chizmadan ko'rinadiki, yalpi sarflar hamda ishlab chiqarish hajmi o'rtasidagi tenglik ushbu ko'rsatkichlar joylashgan o'qlarning o'rtasidan 45° burchak ostida o'tuvchi to'g'ri chiziq orqali ifodalanadi. Haqiqatan ham bu to'g'ri chiziqning har qanday nuqtasidan chiqarilgan yotiq va tik yo'nalishdagi chiziqlar teng miqdorlarni kp'rsatadi. C chizig'i esa iste'mol sarflari miqdorini aks ettirib, daromad (ya'ni SMM) hajmi oshib borishi bilan uning darajasi ham o'sib boradi. Yalpi sarflar (C+I_n) chizig'ini hosil qilish uchun iste'mol sarflarining (C) turli hajmiga lnos tushuvchi sof investitsiyalar (I_n) miqdori qo'shib boriladi. Bu o'rinda tadbirkorlar tomonidan amalga oshirish ko'zda tutilayotgan inves­titsiyalar hajmi daromad darajasiga bog'liq emas, deb qabul qilinadi. Shu sababli yalpi sarflar chizig'i iste'mol sarflari chizig'idan I_n miqdoriga teng uzoqlikda joylashadi.