Sh. Rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti tarmoqlar iqtisodiyoti kafedrasi

O‘zbekiston-Qirg‘iziston munosabatlari
O‘zbekiston va Qirg‘iziston munosabatlarida so‘nggi 10 yil davomida ilk bor chegara masalarida ijobiy natijalarga erishildi. Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov mamlakat yetakchisi sifatida ish boshlagach, uchinchi davlat tashrifini O‘zbekistonga amalga oshirdi. Bungacha Japarov Qozog‘iston va Rossiyaga borgandi. Tashrif doirasida ko‘p qirrali O‘zbekiston—Qirg‘iziston sherikligining deyarli barcha yo‘nalishlarini qamrab olgan 22ta hujjat imzolandi. Ikki davlat o‘rtasida eng nozik nuqtalardan biri bo‘lgan chegaradagi muammolar yaqin kelajakda hal qilinishi ta'kidlandi.
Uchinchidan, O‘zbekistonning turli qit'alardagi ko‘plab davlatlar va davlat uyushmalari bilan munosabatlari sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarildi.
Bojxona boshqaruvi sohasida bojxona to‘lovlari stavkalari ikki barobarga kamaytirildi, 3 ming 550 ta mahsulot nomlariga va 1 ming 122 turdagi mahsulotlarga aksiz solig‘iga import bojlarining nol stavkalari qo‘llana boshlandi.
2016-2020 yillarda barcha manbalar hisobidan asosiy kapitalga jami 89 mlrd dollarlik investitsiya kiritildi, ulardan 19,5 mlrd dollari to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiya va kreditlardir.
Shuningdek, 2016-2020 yillarda respublikaning umumiy eksporti 72,5 mlrd dollarni tashkil etdi, shundan 2020 yilda 15,1 mlrd dollarlik mahsulotlar eksport qilindi, bu esa 2016 yilga nisbatan 25 foizga ko‘pdir.
2021 yil 15 mart holatiga ko‘ra, fuqarolari uchun O‘zbekistonda vizasiz rejim joriy qilingan mamlakatlar soni 90tani tashkil qiladi. Oxirgi uch yil ichida ushbu ro‘yxatdagi davlatlar soni 10 barobardan oshiq ko‘paytirildi. Bu esa ushbu davrda turistlar oqimi deyarli 4 baravar oshishida muhim ahamiyat kasb etdi.
Ko‘plab ijobiy o‘zgarishlar bo‘lgan bo‘lsa-da, Markaziy Osiyo mamlakatlari oldida bir qancha hal qilinishi zarur bo‘lgan muammolar mavjud:
Chegara muammolari
SSSR qulaganiga 30 yildan oshgan bo‘lsa-da, Markaziy Osiyo mintaqasida chegaraviy muammolar to‘la hal etilgani yo‘q. So‘nggi yillarda davlat chegaralarini huquqiy rasmiylashtirish hamda chegaradagi bahsli hududlar muammosini uzil-kesil hal etish borasida bir qancha amaliy harakatlar o‘tkazildi. Xususan, Samarqand shahrida 2017 yil 10-11 noyabr kunlari BMT shafe'ligida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqaror rivojlanishni ta'minlash bo‘yicha «Markaziy Osiyo: yagona tarix va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yo‘lidagi hamkorlik» mavzusidagi xalqaro konferensiyada O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmaniston o‘rtasidagi bahsli nuqtalar bo‘yicha kelishuvga erishildi.

O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2018 yil 9 martida Tojikistonga tashrifi vaqtida chegaralardagi muammolarni hal qilish borasidagi asosiy natijalar bo‘yicha kelishuv imzolandi.
Shunday bo‘lsa-da Qirg‘iziston-Tojikiston chegarasidagi vaziyat keskinligicha qolmoqda. Bu esa mintaqada integratsiya jarayonlariga jiddiy ta'sir o‘tkazadi. Markaziy Osiyoda chegaralarni delimitatsiya va demarkatsiya qilishda asosiy muammolardan biri – mintaqaning barcha mamlakatlari tomonidan tasdiqlanib, tartib-taomillaridan o‘tgan huquqiy asos yo‘qligidir. Yaqin kelajajakda mintaqa mamlakatlari bu muammolarni ham hal qilishiga ishonamiz.