|
Қисқача хулосалар
Хизматлар соҳаси ишлаб чиқариш эмментларининг ҳаракатига кўмак бериб келган бўлса, иқтисодиётнинг ўсиши ва мураккаблашуви илмий-техника тараққиёти жадаллашуви билан бу соҳа жуда зарур, ҳаттоки, истиқболда иқтисодиётнинг асосий омилига айланади.
2.Капитал сиғими юқори бўлмаган ва унча мураккаб бўлмаган технологияларни талаб этувчи хизмат соҳаси тармоқларининг нисбатан юқорироқ суръатларда ривожланиши натижасида пуллик хизматлар соҳасида таркибий ўзгаришлар рўй берди.
Пуллик хизматлар соҳасини ислоҳ қилиш ва янада ривожлантириш мамлакатимизда ўтказилаётган ислоҳотларнинг ва эчилаётган стратегик вазифаларнинг ажралмас қисмидир.
Назорат ва муҳокама учун саволлар
Пуллик хизматларнинг иқтисодий ривожланишдаги ўрни қандай?
Пуллик хизматларни ривожлантириш кўрсаткичлари нималардан иборат?
Республикада хизматларни ислоҳ қилиш борасида қандай ишлар амалга оширилмоқда?
23-МАъРУЗА. МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ БАРҚАРОРАРОРЛИГИНИ ТАъМИНЛАШДА БИЗНЕСНИНИГ ЎРНИ
23.1.Иқтисодий барқарорликда бизнеснинг ўрни
Кичик ва ўрта бизнеснинг қонунчилик ва меъёрий-ҳуқуқий негизи мустаҳкамланди, рўйхатга олинган кичик, ўрта корхона, микрофирмалар сони 240 мингтага этди ва улар хўжалик юритувчи субъектларга нисбатан 91,5 фоизни ташкил этди.
Иқтисодиётнинг кичик ва хусусий секторида маҳсулот ишлаб чиқариш, ишлар бажарилиши ва хизмат кўрсатилиши 2001 йилда юқори суръатлар билан ўсди. Кичик ва ўрта тадбиркорликнинг хўжалик юритувчи субъектлари (деҳқон хўжаликларисиз) томонидан ялпи ички маҳсулотнинг 24,4 фоизи ишлаб чиқарилди. Кичик ва ўрта бизнес, хусусий тадбиркорликнинг жадаллаштирилган режалари давлат дастурини амалда бажариш натижасида мазкур секторнинг ялпи ички маҳсулотдаги улуши 2000 йилдагига нисбатан 2,8 фоизга ортди. Аҳолини иш билан таъминлашда кичик ва ўрта бизнес муҳим омил бўлмоқда. 2001 йилда иқтисодиётнинг бу секторида 4842,5 минг киши банд бўлган. Бу иқтисодиётда барча банд бўлган аҳолининг 53 фоизини ташкил этди.
Иқтисодиётнинг барча тармоқларида мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш бўйича чора-тадбирлар изчил ўтказилди. Ўтган йилда республикамизда жами 1449 та корхона хусусийлаштирилиб, улар негизида 775 та хусусий корхона, 240 та очиқ турдаги ҳиссадорлик жамияти ва турли ташкилий-ҳуқуқий шакидаги 674 та нодавлат корхона тузилди. Хусусийлаштириш натижасида давлат бюджетига тушган пул маблағлари ҳажми 23,2 млрд. сўмни ташкил этди.
Миллий иқтисодиётдаги таркибий ўзгаришлар натижасида 2002 йил 1 январ ҳолатига нодавлат секторда мамлакат барча корхона ва ташкилотларининг 87,1 фоизи фаолият кўрсатди. Ўтган йилда нодавлат секторда ялпи ички маҳсулот ҳажмининг 74,1 фоизи, саноат маҳсулотларининг 70,8 фоизи ишлаб чиқарилди, қишлоқ хўжалик маҳсулотининг 99 фоизи этиштирилди, қурилиш ишларининг 83,9 фоизи бажарилди. Чакана товар айланмасининг 97,1 фоизи, аҳолига пуллик хизмат кўрсатишнинг 59,4 фоизи нодавлат секторда шакилланди. Жами иқтисодиёт соҳасида банд бўлганларнинг 76 фоизи нодавлат секторга тўғри келди ва макроиқтисодий барқарорликка эришилди.
Иқтисодий хусусий сектор мустаҳкамланди, бир қатор (қишлоқ хўжалик, савдо, хизмат кўрсатиш соҳалар) тармоқларда эса, ишлаб чиқарилган маҳсулот, бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматларнинг анча қисми хусусий сектор улушидир. 2002 йилда 62,5 минг корхона (деҳқон ва фермер хўжаликларисиз) ўз фаолиятини хусусий мулкчилик доирасида амалга оширди. Хусусий корхоналарнинг ярмидан кўпи хизмат кўрсатиш соҳасида, ҳар олтинчиси саноатда фаолият кўрсатмоқда.
Натижада 2001 йилда (2000 йилдагига нисбатан 8,1 фоизга кўп) 1329,1 млрд. сўм. лик истеъмол моллари(10,9 фоизга кўп) ишлаб чиқарилди.
Кичик ва ўрта бизнес, хусусий секторда янги турдаги ишлаб чиқариш ва тармоқлар жадал суръатлар билан ривожланди. 2001 йилда республика саноат корхоналари томонидан 467 турдаги янги маҳсулот ишлаб чиқариш ўзлаштирилди.
Республикамизда иқтисодиётни эркинлаштириш ва чуқурлаштириш даврида маҳаллий минерал ва хом ашё ресурсларини чуқур қайта ишлашга асосланган ҳолда янги маҳсулотлар ишлаб чиқариш кенг ўзлаштирилмоқда. 2001 йилда мамлакатимизда этиштирилган пахта толасини қайта ишловчи, энг замонавий ускуна ва технологиялар билан жиҳозланган «қабул-Фарғона», «Чиноз тўқимачи» каби янги қўшма корхоналар ишга туширилди.
Бу ўринда шуни қайд этиш лозимки, агар 1991 йили республикамизда пахта толасини қайта ишлаш 12 фоизни ташкил этган бўлса, эндиликда бу кўрсаткич 24 фоизга этди. Пахта толаси ва ипак хом ашёларидек мукаммал технология асосида тайёрланган калавали ип, пахта ва шойи газламаларини экспорт қилиш ҳажмлари анча ошди.
Табиийки, хорижий инвеститсияларни жалб этмай, ишлаб чиқаришга киритилган капитал маблағлар ҳажмини оширмай туриб, бундай ўзгаришларга эришиб бўлмайди. Жумладан, 2001 йили ана шу сармоялар улуши 62 фоиздан зиёдни ташкил этди. 2002 йилда эса республика иқтисодиётини инвеститсиялаш ҳажми ялпи ички маҳсулотга нисбатан 24,5 фоизни ташкил қилди. Капитал маблағлар таркибида хорижий инвеститсиялар ҳиссаси кўпайиб, у жами инвеститсияларнинг 30 фоизига ёки 1млрд АқШ долларига тўғри келмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: |
