Sh. Rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti tarmoqlar iqtisodiyoti kafedrasi

Ташқи савдони янада кенгайтириш йўллари ва зарурлиги. Янги Марказий Осиё давлатлари мустақилликка эришгач, аввал бошданоқ жаҳон иқтисодиётига интегратсиялашиш йўлида вужудга келадиган бир неча фундаментал муаммоларга ва турли ташқи қийинчиликларга дуч келди. Бу муаммаларни ҳал қилиш йўли минтақавий ва глобал савдо-сотиқни кенгайтиришдир. Бу Марказий Осиё мамлакатларига нисбатан аввал савдо мижозларини, товарларнинг турларини ва транспорт транзит йўналишларини кенгайтириш ва ўзгартиришни ўз ичига олади. Лекин, бу шароитларнинг ҳаммаси зарур бўлса ҳам, бозор ислоҳотлари давом эттирилмаса ва ташқи савдо эркинлаштирилмаса, улар этарли бўлмайди. Жаҳон бозорига интегратсия бўйича янги имкониятлардан кўпроқ фойдаланиш учун Марказий Осиё давлатлари, аввало, қуйидаги асосий масалаларнинг тегишли эчимини топишлари зарур: корхоналар ўртасида бевосита ташқи савдони қўллаб-қувватлалаш; ташқи савдо ва инвеститсия инфратузилмасини, айниқса, ички ва халқаро тўлов тизимини такомиллаштириш; валюта алмашуви сиёсатини ислоҳ қилиш. Акс ҳолда инвеститсияларни жалб этиб, ташқи савдо имкониятларидан тўла фойдаланиб бўлмайди.
Қисқача хулосалар
Марказий Осиёдаги бошқа давлатлар билан рўйхатга олинган савдонинг кескин камайиши бундай таназзулнинг бош омили бўлди. Бу савдо ҳажми саккиз йил олдингидан деярли саккиз баровар камайди.
Марказий Осиё давлатларининг ўзаро савдоси, айниқса, биринчи босқичда, улар мустақилликка эришгандан сўнг, иқтисодий жиҳатдан катта аҳамиятга эга бўлди.
Назорат ва муҳокама учун саволлар

1. Ташқи савдо ва глобал иқтисодиётга қўшилиш сиёсати нималарни кўзда тутади?

2. Марказий Осиё давлатларининг ўзаро савдоси ва минтақавий ҳамкорлик.
3. Ташқи савдони кенгайтириш йўллари ва зарурлиги нималарни тақозо этади?
4. Жаҳон бозорига интегратсия имкониятлари нималардан иборат?


22-МАъРУЗА. ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНИШДА ПУЛЛИК ХИЗМАТЛАР


22.1.Пуллик хизматлар соҳасининг иқтисодий ривожланишдаги роли ва