Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

4.26-rasm. 
Arqoqli trikotaj mato: 
4.27-rasm. 
Bitta ipdan tashkil
«а-а» — halqalarni tashkil etuvchi 
topgan arqoqli trikotaj: «а» —
asos ipi; «b-b» — arqoq ipi. 
tarkibiy halqalar; «Ь» — arqoq; «v» —
halqalar va arqoqni birlashtiruvchi 
chetki halqalar.
139

---

O'rilish orasidagi arqoq elementi «Ь» asosni tashkil qiluvchi ip 
<i va ulaming birikishini ta ’minlovchi «v» lar bir xil chiziqli zich- 
^ % g i iplardan shakllantirilgandir.
Odatda o'rilish tarkibiga arqoq ipining kiritilishi trikotajning bir 
^ t o r ijobiy xususiyatlarini yuzaga keltiradi, jumladan qalinligi ortib, 
^ ° ' zg‘aluvchanligi kamayadi, shakl va issiqlik saqlash xususiyatlari 
oshadi.
Bitta ipdan shakllantirilgan arqoqli trikotaj matosining arqoq ipi 
^ q a qatori oralig'iga joylashtirilishi jarayonida o'rilishning ikki chekka 
^ t n i d a halqa 
«V» 
bilan biriktiriladi, shu birikish hisobiga arqoqning 
m^stahkamligi ta’minlanadi.
Natijada o'rilish asosidagi arqoq iplariga tashqaridan biron-bir 
^ ^ h ta ’siri o'rilishning shakl saqlash xususiyatiga katta ta ’sir ko'rsat- 
m^ydi.
1-jadvalda uch xil variantda ham arqoq ipining chiqishi va kuch 
ta ^ir qiymati mutanosib tarzda o'sib boradi va o'zining maksimal 
^ m a t i g a yetganida. ya’ni 1 — (32t x 6 — 0,23 N) arqoq ipining 
c^*qishi 8,5 sm, 2 — (32t x 3 — 0,21 N) arqoq ipining chiqishi 7,0 sm, 
^ v (32 t x 2 — 0,18 N) arqoq ipining chiqishi 7,0 sm ni tashkil etdi. 
^*)dan keyingi ta ’sirlarda arqoq tarkibida tolalarning siljishi va 
m Ustahkamligining kamayishi kuzatildi.
Demak, ipning chiziqli zichligi 33%ga oshganda, kuch qiymati 
^>6% ni tashkil etadi, arqoq ipining chiqishi esa o'zgarmagan. Ushbu 
^V m at uch baravarga oshirilganda esa kuch qiymati 27,7%ni tashkil 
e4 d i, arqoq ipining chiqish mustahkamligining ortishi evaziga 21% 
oshgan. Bitta ipdan shakllantirilgin arqoqU trikotajda ham ip chiziqli 
Zl^hligining oshishi umumiy yuza zichligi va arqoq mustahkamligini 
osbishini ta’minlaydi. Ipining chiziqli zichligi oshib borishi arqoq 
*P^ning sidirilib chiqishi darajasini kamaytiradi va uning mustahkam- 
^ i n i orttiradi.
Shu sababli bitta ipdan o'rilgan arqoqli trikotaj to'qimalaridan 
^ s s i ignadonli fang yarim avtomatida yarim muntazam usulda donali 
uslki, maishiy va texnik trikotaj mahsulotlarining bir qator turlari 
^s harf, ro'tttol, tibbiyot belbog'i) turli xomashyolardan samarali 
^°Vdalanib ishlab chiqariladi.
140

---