Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

A = f { T , i )
bu yerda: / — ip qalinligi;
T
— ipning chiziqli zichligi, teksda;
I
— halqa ipi uzunligi, mm.
Ushbu funksiyani chegaralovchi shartlari quyidagi tengliklar bilan 
ifodalanadi:
A n n
= 4А1ШК
= / - Зтг/ 
= 1 — 0 ,
28
'JT
bu yerda: 
Amin —
halqa qadamining (minimal) chegaralangan kichik 
qadami;
Amax ~
halqa qadamining (maksimal) chegaralangan yuqori qadami.
97

---

Ushbu halqa qadamini keltirilgan ko‘rsatkichlarga bog'liqliklarini 
nazariy tadqiqini (eksperimentini) o ‘rganish asosida quyidagi xulo- 
salami chiqarish mumkin. Ip qalinligi qanchalik ko‘p bo‘lsa (chiziqli 
zichlik) va halqadagi ip uzunligi katta bo‘lsa (amaliy m a’noga ega 
bo'lgan oraliqda), muvozanatlangan trikotajning halqa qadami shun- 
chahk katta bo'ladi. Ip chiziqli zichligining o‘zgarmas holatda va 
ipni egilishdagi bikrligi o ‘zgarmas bo'lganda, halqa qadami uzunligiga 
mutanosibdir. Demak, berilgan (ishlayotgan) ignalar sonida (halqa 
ustunchalar soni) va ipning o ‘zgarmas tavsiyalarida halqadagi ip 
uzunligining oshishi bilan trikotaj eni ortadi.
4.1. Mahsulot enini ipning egilish chuqurligini o ‘zgartirib
to‘qish usuli
Halqa ipi uzunligini o ‘zgartirish, ko‘pchilik to ‘quv mashinalarida 
amalda egish chuqurligini o ‘zgartirish hisobiga erishiladi. Mashinada 
egish chuqurligini o ‘zgartirish mexanizm va moslamalardan (eguvchi 
ponalar) foydalanib bajariladi. Ushbu moslama va mexanizmlar egish 
chizig‘iga ta ’sir etib (bir ignadonli aylana paypoq to ‘quv avtomatlari, 
aynan ikki ignadonli mashinalar va boshqalar) igna zulflaridagi eguvchi 
ponalar ta ’sirida o ‘zgartiriladi. Ko‘pchilik mashinalarda (halqa hosil 
qilish jarayoni ketma-ket bajaradigan) egish chizig‘i va egish ponalariga 
bir yo‘la ta’sir etish bilan (ikki ignadonli aylana paypoq to‘quv avto­
matlarida) halqa uzunligi o ‘zgartiriladi.
Halqa ipi uzunligini o ‘zgartirish hisobiga mahsulot enining avto­
matik o ‘zgartirilishi odatda aylana ignadonli paypoq to ‘quv avto­
matlarida qo‘llaniladi. T o‘quv ignalaming harakatini ta’minlovchi 
ponalar qo‘zg‘almas igna zulflarida egish chizig‘iga nisbatan hara­
katlanadi (ignadon platina chambariga nisbatan pastga tushadi). 
Zulflarga qo‘zg‘almas biriktirilgan ponalar platinaga nisbatan pastga, 
zulf bilan birga harakatga keltiriladi, buning natijasida egish chuqurligi 
va halqa ipi uzunligi o‘zgaradi.
Alohida holat qilib, bir guruh halqalaming hosil qilishda, ularda 
egish chuqurligini o ‘zgartirishni ko‘rib chiqamiz. Bunda paypoq m ah­
sulotlarining tovon va tag qismlarini to'qishda, ushbu qismlami mus- 
tahkamlash maqsadida, farqh qahnlikdagi iplar qo‘llaniladi. Ma’lum

---

tengliklardagi halqa ko‘rsatkichlami bog"likiigini ko‘rsatuvchi teng- 
lamani tavsiflaymiz.