Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

1
ignalaming barchasi zulf yo‘lak-
180

---

i
5.4-rasm. 
Ishlayotgan kichik tovonchali ignalaming igna zulflarida chapdan 
o'ngga harakatlanish sxemasi.
laridan chiqishi zarur. Bu holatda uzun tovonchali 
2
ignalar esa zulf 
ustida joylashib, halqa hosil qilish jarayonida ishtirok etmaydi.
5.4-rasmda ishlayotgan igna tovonchalarining ignadon zulfi yo'lak- 
lari bo'yicha chapdan o'ngga harakatlanishi keltirilgan.
Bunda kalta tovonchali ignalar oldingi halqa qatorida bajargan 
vazifalarini davom ettiradi. Igna zulflarining 0-0 o‘qi bo'yicha sim- 
metrik joylashishi halqa hosil qilish jarayonini buzmasdan harakat 
yo'lining o ‘zgarishini ta’minlaydi. Platina zulfi ham simmetrik qilib 
moslangan, biroq uning ishlashi igna bilan bog'liq bo'lib, ishlashi 
uchun igna ignadonining har bir harakat yo'nalishining o'zgarishida 
platina zulfi siljishi zarur. Igna ignadonining soat strelkasi bo'yicha 
aylanishida (rasmda chapdan o'ngga) kalta tovonchali igna harakat 
yo'lida joylashgan qisqartirgich (sbavochnik) 
V, 2
ignani ishdan 
o'chiradi. Shunday qilib ignadonning har bir aylanishida bittadan 
igna ishdan o'chiriladi, demak paypoq tovon qismining birinchi 
yarmida, har bir halqa qatorida halqalar soni bittaga kamayadi.
N atijada paypoq tovon qismining trapetsiyasim on (5.1-rasm) 
birinchi qismi hosil qilinadi. Oxirgi ishlayotgan kalta tovonchali igna, 
igna zulfidan chiqayotib o'zi bilan oxirgi chetki halqadan chiqayotgan 
ipni ilib ketadi. Igna ignadonining harakat yo'nalishi o'zgarganda,
181

---

5.5-rasm. 
Paypoq tovon qismining tuzilishi.
ushbu ipni ip beruvchidan tortib olishi lozim, chunki ignadon dastlabki 
qaytma harakati davomida salt (sekin) harakatlanadi. Bu faqatgina 
tovon ip uzatgichiga ta ’sir etadigan iptortgich yordamida amalga 
oshiriladi. Qisqartiruvchi qurilma bilan ishdan o'chiriigan ignalarda 
ilgarigi halqa qatori halqalari saqlanib turiladi, bundan tashqari 
ignalarni o ‘chirishdan oldin qo‘yilgan ip ham saqlanib qolinadi. 
Shunday qilib qisqartirgich bilan o ‘chirilgan ignada halqa va tugal- 
lanmagan halqa saqlanib turiladi.
5.5-rasmda ushbu halqa va tugallanmagan yarim halqalar ko‘rsa- 
tilgan. Tovon qismining birinchi 
1
yarmida ishdan o‘chirilgan ignalar 
soni, binobarin, halqa qatorlari aylana ignadonli paypoq to ‘quv 
avtomatining hisoblash qurilmasidagi tanlangan ko‘rsatkichga bog‘liqdir.
Odatda ishlayotgan ignalarni qisqartiruvchi bilan tovon qismining 
har ikkala tomondan 1/6 qismi atrofidagi ignadon ignalari o‘chiriladi. 
Tovon qismining ikkinchi yarmini to‘qishda o'chirilgan ignalarni ishga 
tushiruvchi qurilma kalta tovonchali ignalarni, ya’ni tovon qismining 
birinchi yarmida o ‘chirilgan ignalarni ishga tushirish bilan amalga 
oshiriladi.
Bunda ishdan o ‘chirilgan 
2
ignalar o ‘zaklarida halqalarni tutib 
turadi. Murakkab qo‘shish jarayonida har bir yangi halqa qatori shakl-
182

---

lanishida bittadan halqa ortib boradi. Qisqartirgich qismining birinchi 
yarmidagiga o'xshab har bir qatorda bittadan ignalarni o'chirishda 
davom etadi. Ignalarni qo‘shuvchi qurilma 
A
(5.3-rasm) ishga tushi- 
rilganda ishdan o ‘chirilgan ignalar tovonchalari yoMiga joylashib ular 
bilan uchrashadi. Igna tovonchalari ta ’sirida ignalarni qo‘shuvchi 
qurilma o ‘z o ‘qi atrofida aylanadi, chegaralovchi ramka pastga yo'nal- 
tirilib o ‘zi bilan ikki ignani pastga olib tushadi. Shunday qilib, igna­
donning har bir aylanishida ishga ikkitadan igna tushiriladi, bittasi 
esa ishdan o ‘chiriladi. Bu shuni anglatadiki, tovon qismining ikkinchi 
yarmida bittadan igna qo‘shib boriladi. Shunday qilib tovon qismining 
ikkinchi yarmi