Ш. Пўлатов Низомий номидаги тдпу ҳузуридаги халқ таълими ходимларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ―Педагогика, психология ва таълим технологияси‖ кафедраси доценти, п ф. н. Тақризчилар

Илғор ўқитувчилар тажрибасининг кўрсатишича, ўқувчилар ахил 
жамоа бўлиб уюшгандагина тарбия ишларини амалга ошириш анча 
енгил бўлади ва муваффақияти таъминланади. Яхши уюшган, соғлом 
жамоада ўқувчиларнинг фикри жуда катта тарбиявий кучга эга бўлади 
ва тарбия жараѐнида ўқитувчиларнинг таянчига айланади. 
Ўқитувчиларнинг нутқ маданияти ва маҳоратини тинмай оширишларига 
эришиш, уларнинг тилдан фойдаланишда намуна сифатидаги фазилатларни 
эгаллашларини таъминлаш, оммавий ахборот воситаларида эшиттириш, 
кўрсатувлар ва материалларни ўзбек адабий тили меъѐрларига амал қилган 
ҳолда, юқори савияда тайѐрлаш, бошловчилар, журналистларнинг нутқ 
маданиятини ошириш, рекламалар тили аниқ, мазмунли, давлат тилида 
бўлишига, пешлавҳалар давлат тили қонуни талаблари асосида ѐзилишига 
эришиш лозим. 
Педагогикада ―тарбия‖ тушунчаси кенг ва тор маънода қўлланиши 
мумкин. 

---

146 
Кенг маънода қўлланиш деганда – каттаавлод вакиллари ўзлар тўплаган 
ҳаѐтий тажрибаларини ѐш авлодга қолдиришларини тушуниш мумкин. 
Тор маънода қўлланиши деганда – махсустаълим муассасалари орқали 
шахсда аниқ билим, дунѐқараш, ички хиссиѐтларини, умуман ҳаѐтга 
тайѐргарлигини ривожлантириш тушунилади. 
Бу муқаддас Ватанда инсон азиз бўлди. Азизланганлар эса 
азизлаганларни азизлайдилар.
Жаҳон бўйлаб болаларимиз эришаѐтган юксак марралар юксак 
маънавиятнинг енгилмас куч эканлигини тасдиқламоқда. Шу билан бирга 
―... 
Баъзи бир сиѐсатчи ва назариѐтчиларнинг, олдин моддий ҳаѐтни, кейин 
маънавий масалаларни ўйлаш керак, деган мазмундаги фикрлари 
мутлақо хато бўлиб, янги жамият, янги ҳаѐт қуриш жараѐнида фақат 
зарар етказиши мумкинлигини бугун ҳаѐтнинг ўзи ҳар қадамда 
тасдиқлаб бермоқда
‖(―Юксак маънавият – енгилмас куч‖).
―Олдин моддий ҳаѐт, кейин маънавият‖ йўлини тутганларнинг бу хатоси 
туфайли дунѐда ―бой берилган авлод‖ – 
“Lost generation”
иборасини пайдо 
бўлди. Моддий бойликни қувиб кетганлар, уйидаги фарзандлари тарбиясини 
бегоналарга бериб қўйдилар. Вақтларини тежадилар. Ортиқча 10 сўм 
топдилар ҳам. Бугун эса жонсарак бўлиб, болаларини қайта тарбиялашга 
1000 сўм сарфлашмоқда. Лекин самара 10 сўмлик бўлаѐтир. Чунки вақт бой 
берилган. Мана сизга ―олдин моддий ҳаѐт, кейин маънавият‖нинг аянчли 
моддий, маънавий оқибати.
Тарбияда бой берилган имкониятлар бегона сиѐсий-молиявий 
гуруҳларнинг иштаҳасини очиб юборди. Улар ҳам ҳар куни, узлуксиз ишлаб, 
ѐшлар қалбининг ―параболик антенналари‖ни ўзга юртларга қаратиб олишди. 
Уларга қўшилиб Интернетнинг ―Одноклассники‖, ―Фейсбук‖, ―В контакте‖ 
ижтимоий тармоқлари ѐшларга идеал ―улашмоқда‖. Энди улар ўз ватанига 
эмас, хориж ҳаѐтига кўпроқ дахлдор бўлиб қолишаѐтир. Бой берилган 
авлодни ―ушлаб туриш‖, ўз Ватанига, миллатига, ота-онасига ―қайтариш‖ 
энди жуда кўп маблағ, вақтни талаб қилмоқда. Чунки қайта тарбиялаш 
тарбиялашдан қиммат туради.
Президентимиз таъкидлаганидек, тараккиѐт такдирини маънавий 
жиҳатдан етук ѐшлар ҳал қилади. Ёшларимизнинг техникавий билими, 
мураккаб технологияни эгаллаш кобилияти, маънавий баркамоллик, 
мустакил тафаккур билан бирга шаклланиши лозим. Зотан, ақлий заковат ва 
руҳий-маънавий салоҳият маърифатли инсоннинг икки каноти бўлади. 
Глобаллашув жараѐни ва тил муносабатлари, давлат тилининг мавқеи, 
унга эътиборни оширишга таъсир этувчи ижобий ва салбий омилларнинг 
хусусиятлари, ѐшлар тил маънавияти ва нутқ маданиятига "оммавий 
маданият"нинг таъсирини ўрганиш ҳозирги куннинг долзарб вазифаларидан 
бирига айланиб бормоқда. Ёшларни "оммавий маданият" таъсиридан асраш 
миллий маданиятимизнинг софлиги, қадриятлар, анъаналар, урф-
одатларимизнинг давомийлиги, умрбоқийлиги учун кураш ҳамдир. 
Кейинги 50 йил коммуникатив таъсир моделларини ривожлантириб 
ўтди. Мафкуравий кураш оммавий тадбирлардан илмий технологик асосга 

---

147 
ўтди. Профессионаллашди. ―Ўнта уй бекаси ѐки бешта врачдан кўра битта 
журналистни қўлга киритган афзал‖, деган қоида амалга кирди. Бугун 
ахборотни қабул қилувчи одамдан кўра уни бошқаларга етказадиган ―фикр 
лидерлари‖нинг мафкуравий қиммати ошган.