Ш. Пўлатов Низомий номидаги тдпу ҳузуридаги халқ таълими ходимларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ―Педагогика, психология ва таълим технологияси‖ кафедраси доценти, п ф. н. Тақризчилар

 Раҳбарга қўйиладиган талаблар:

маънавий етуклик; 

ҳуқуқий етуклик; 

ахлоқий етуклик; 

юқори савия ва онг; 

маърифатчилик; 

маданиятлилик; 

ходимларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашга қодирлик; 

топширилган иш учун шахсий жавобгарликни ҳис қилиш ҳалоллик; 

шахсий манфаатларни жамоа манфаатларига бўйсундиришга қодирлик; 

кишиларга нисбатан меҳрибон ва эътиборли бўлиш; 

ташаббус ва илғорликни қўллаб – қувватлаш қобилияти; 

принципиаллик; 

танқидга чидамли бўлиш ўз – ўзини тадқиқ қила билиш. 
Интизомга ва меҳнатга бўлган муносабат:
- Меҳнатсеварлик; 
- Жамоа уртасида интизомни йўлга қўя билиш; 
- Атрофдагиларни меҳнатсеварликни тарбияла билиш; 
- Бир ношуд раҳбарнинг беғамлиги юзлаб минглаб кишилар 
тақдирининг бедаҳл таъсир этиши мумкин. 

---

93 
Ташкилотчилик қобилияти:
- Ходимларни танлай билиш ва улардан самарали фойдаланишни 
таъминлай олиш; 
- Қўл остидагиларни меҳнатга ўргатиш ва тарбиялашни билиш; 
- Жипслашган жамоани вужудга келтира олиш мақсад сари 
интилувчанлик. 
 Ш.М.Мирзиѐев раҳбар ходимлар қуйидаги хислат ва қирраларга эга 
бўлишини кўрсатиб ўтади: 

шахснинг ақлий, аҳлоқий ва руҳий жиҳатдан раҳбарликка мослиги; 

маънавий-маданий қиѐфасининг юксаклиги. 

раҳбарлик салоҳиятини ҳис эта олиш. 

раҳбарлик маданияти, ўз тажриба ва малакасини мунтазам ошириб 
бориш. 

ўзликни англаш, тарих ва миллий қадриятларга муносабати, миллий 
ғурури, ифтихори, миллий истиқлол ғоясига содиқлиги. 

ижтимоий ҳаѐтда ҳалоллик, адолат, қонунчилик ва ҳақиқатга таяниши. 

бошқарувда демократик тамойилларни қўллай олиш қобилияти. 

ўз манфаатинихалқ-одамлар манфаати билан уйғун кўриши, жамият 
манфаатини кўзлаши. 

фаолиятда манфаатпарастлик, шахсиятпарастлик, боқимандалик, 
маҳаллийчилик, таъмагирлик каби иллатларга муросасиз кураш олиб бориш. 

кадрлар захирасини яратиш, уларни тайѐрлаш, қайта тайѐрлаш ва 
ҳалол, ҳақиқат юзасидан уларни жой-жойига қўйиш. 
Ҳар бир раҳбар ўзи учун мулоқотнинг этикавий тартибларини 
ўзлаштиради, шахсий фазилатлари ва тажрибалари билан бойитади, манфаат 
ҳамда эҳтиѐжлари доирасида ундан фойдаланади. Муҳими у, ўз-ўзини 
баҳолай олиш, ташқаридан кузатиш, хатти-ҳаракатларини мунтаазам 
равишда таҳлил қилиш, танқидий баҳо бериш салоҳиятига эга бўлиши лозим. 
Мазкур этикавий нормаларга амал қилиш, зеро, унинг талаблари ахлоққа 
нисбатан нисбий кўриниш касб қилсада, профессионал хизмат доирасида 
мувофаққиятга эришиш гарови бўлиб хизмат қилади. 
Амалиѐтда кўпчилик раҳбарларнинг бошқарув фаолияти самарадорлиги 
кўп жиҳатдан раҳбарнинг ўз лавозимида қанча муддат ишлаганига, яъни 
бошқарув жараѐнида орттирган тажрибасига боғлиқ деб ҳисобланади. 
Тадқиқотларда эса, таълим муассасаси фаолиятини ташкил этиш ва 
такомиллаштиришда раҳбарларнинг бошқарув фаолияти самарадорлиги
асосан уларнинг бошқарув йўналишидаги тушунчалари, билими, кўникма ва 
малакалари даражасига ҳамда уларнинг шахсий хусусиятлари, касбий 
тайѐргарлигига ва шахсий сифатларига боғлиқ, деб кўрсатилади. 
Мазкур фикрга асосланган ҳолда, адабиѐтларда келтирилган раҳбар 
шахси ва унинг шахсий хусусиятлари ҳамда касбий тайѐргарлигига ва эга 
бўлган шахсий сифатларига хос қуйидаги талабларни келтириш мумкин. 

---

94 
Барча бўғинларда инсофли, диѐнатли, билимдон, тажрибали раҳбар 
бошчилик қилмас экан, мустақил мамлакатимизнинг обрўси, унинг манфаати 
учун мардлик, жонкуярлик билан ишламас экан, ишларимиз кўнгилдагидек 
бўлмайди.
Раҳбар ҳар қандай вазиятларда ҳам ўзини тута олиши, ташаббускор 
бўлиши, ҳар қандай вазиятлардан жамоани олиб чиқа олиши, тараққиѐт 
билан баробар қадам ташлаши, кўпчилик дарди билан яшаши, ҳамкорлик, 
ҳамжиҳатлик, ҳамижодкорлик билан иш юритиши, касбий-услубий маҳорат 
эгаси бўлиши, сўзи билан иши бир бўлиши, мақсадни аниқ қўя оладиган ва 
унинг ижросини таъминлайдиган бўлиши, виждонли ва адолатли бўлиши, 
самимий, вазмин, бағрикенг бўлиши, ижодкор, бунѐдкор ва яратувчан 
бўлиши, талабчан ва меҳрибон, вақтнинг қадрига етадиган, хушмуомала 
инсон бўлиши керак.
 
Лавозим вазифалари бўйича қўйилган талабларда раҳбар ва педагог 
кадрлар томонидан биринчи навбатда давлат сиѐсатини, таълим соҳасига оид 
бўлган меъѐрий ҳужжатларни, таълим-тарбия жараѐнини илмий асосда 
ташкил этиш қоидаларини чуқур билишига ва ўз фаолиятида қўллаш 
кўникмаларига алоҳида эътибор қаратилган.
У.И.Иноятовнинг таъкидлашича, таълим муассасаси раҳбарларининг 
билими, кўникма ва малакалари даражасини баҳолаш мезонида баҳолашнинг 
алоҳида кўрсаткичлари сифатида қуйидагиларга эътибор қаратилади: 
1.