Sh. N. Fayzimatov

Moslashuvchan ishlab chiqarish xujayralari, tizimlar va bo’limlar. 
* boshqaruv (turli darajadagi kompyuterlar kompleksi, ma’lumotlar bazalari, 
amaliy dasturlar paketlari, avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari (SAPR) va 
boshqaruv (ASU) dan foydalanish asosida); 
* materiallar, blankalar, mahsulotlar, shuningdek axborotni namoyish qilish 
vositalarining mavjudligi va qo’llanilishi haqida ma’lumot oqimi; 
* xodimlar (dizayner, texnolog, dasturchi, ishlab chiqarish tashkilotchisi kasblarini 
birlashtirish orqali). 
Zamonaviy MICHS tarkibiga quyidagilar kiradi: 
* avtomatlashtirilgan transport-ombor tizimi (ATOT); 
• avtomatik asboblar tizimi (AAT); 
• avtomatik qirindilarni olib tashlash tizimi (AQOTT); 
* avtomatlashtirilgan sifatni ta’minlash tizimi (ASTT); 
* avtomatlashtirilgan ishonchlilik tizimi (AIT); 
* avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi (ABT); 
* avtomatlashtirilgan dizayn tizimi (SAPR)); 
* ishlab chiqarishni texnologik tayyorgarlikning avtomatlashtirilgan tizimi (std); 

---

251 
* texnologik jarayonlarni boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimi (ASUTP); 
* avtomatlashtirilgan operatsion ishlab chiqarishni rejalashtirish tizimi (ASOPP); 
* uskunalarni saqlash va hizmat ko’rsatishning avtomatlashtirilgan tizimi 
(ASSOO); 
* avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishni boshqarish tizimi (ASUP). 
Texnologik asosda GPP turli ishlab chiqarishlarda ikki guruhga bo’linishi 
mumkin. 
BirinChi guruh MICHS yuqori darajada konstruktiv va texnologik 
o’xshashlik (yopiq mahsulot oilalarini qayta ishlash) bilan tavsiflangan tor 
doiradagi mahsulotlarning katta seriyasining yuqori ishlashi bilan ishlab chiqarish 
uchun mo’ljallangan. Misol uchun, turli xil, ammo yaqin namunaviy loyihalar 
uchun ishlab chiqarilgan namunaviy qurilishi tafsilotlari. Bunday texnologik 
muammolar moslashuvchan oqim liniyasi deb ataladigan MICHZ turini qo’llash 
orqali hal etiladi. Ushbu liniyada mahsulotlar texnologik marshrutga va ichki 
interstansial transport qurilmalariga mos keladigan ish joylari bo’yicha ma’lum bir 
marom bilan harakatlanadi. Mahsulot ishlab chiqarish siklini o’tkazish tartibi bu 
holatda texnologik marshrut va ushbu marshrutga mos uskunaning joylashuvi bilan 
bog’liq. 
Ushbu turdagi MICHS uchun boshqa nomdagi mahsulotlarga o’tish uchun 
oqimni to’xtatish, mavjud zarbani qayta ishlashni yakunlash, jihozni to’xtatish, uni 
qayta tiklash va keyin yangi mahsulotlarni chiqarish uchun oqimni qayta ishga 
tushirish kerak. SHunday qilib, bir vaqtning o’zida moslashuvchan ishlab chiqarish 
liniyasida ishlab chiqarishda faqat bitta mahsulot bo’lishi mumkin. 
Ikkinchi guruh MICHS keng nomenklatura mahsulotlarini ishlab chiqarish 
uchun mo’ljallangan, ishlatiladigan asbob-uskunalarning texnik hususiyatlari 
cheklangan, shuningdek, ishlab chiqarish xodimlarining ixtisoslashuvi va malakasi. 
Bunday MICHS katta texnologik xilma-xillik (ochiq mahsulot oilalarini qayta 
ishlash) bilan ajralib turadi. 
Bunday holda, mahsulotni bir jihozdan ikkinchisiga o’zboshimchalik bilan 
o’zgarib turadigan marshrutda to’xtatib turish imkoniyati mavjud. Mahsulotlar 

---

252 
harakati yo’nalishi va ularning ustidan texnologik operatsiyalar ketma-ketligi 
uskunalar joylashishiga bilan bog’liq emas, va (ishlab chiqarish majmuasi dizayn 
bosqichida) bir necha marta emas, balki ishlab chiqarish kompleksi va uskunalar 
yuklash jadvaliga ish rejasi bilan belgilanadi, va bir necha marta (muayyan 
mahsulotga nisbatan uning ishlash bosqichida). Bunday chiziqlar uchun turli xil 
mahsulotlarni qayta ishlashda bir vaqtning o’zida bo’lish mumkin va turli xil 
mahsulotlar uchun tegishli texnologik marshrutda qolish vaqtini, shuningdek, 
ushbu operatsiyalarning sonini majburiy moslashtirish talab qilinmaydi. 
MICHZ ikkinchi guruh moslashuvchan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish 
va birlashmalari uchun moslashuvchan saytlar va korxonalar dan-turli ko’lamli 
texnologik majmualari, murakkabligi va avtomatlashtirish darajasini o’z ichiga 
oladi. 
Bir-biri bilan bog’liq avtomatik transport va yuklash va tushirish qurilmalar 
bir qator avtomatik chiziqlar mahsulot ishlab chiqarish yopiq sikli bilan avtomatik 
murakkab. Avtomatlashtirilgan bo’limlar (sexlar) avtomatlashtirilgan ishlab 
chiqarish liniyalari, avtonom avtomatlashtirilgan komplekslar, avtomatik transport 
tizimlari, avtomatik saqlash tizimlari, avtomatik sifat nazorati tizimlari, avtomatik 
boshqaruv tizimlari va boshqalarni o’z ichiga oladi.