Sh. N. Fayzimatov

VI guruh. Universal avtomat va yarimavtomatli avtomatliniyalar 
Universal avtomat va yarimavtomatlardan tashkil topgan avtomat liniyalar, 
asosan potokli liniyalar ko’rinishida bo’lib avtomat yuklash tushirish qurilmalari 
(avtooperatsiyalar va dastgohlararo tashish mexanizmlari tashigichlar, ko’tarish 
mexanizmi, to’plagichlar va boshqalar) bilan jihozlangan bo’ladi. 
Universal avtomat va yarim avtomatlardan asosan silindrik detallarga 
ishlov berishda foydalaniladi. 
VII guruh. Maxsus avtomatlardan tashkil topgan avtomat liniyalar. 
Bunday avtomat liniyalar juda yuqori unumdorlikka ega bo’ladi. Ular 
uchun texnologik jarayon xam maxsus ishlab chiqariladi. Shu sababli ular yalpi 
ishlab chiqarishda (masalan; podshipniklar ishlab chiqarishda) ishlatiladi. 
Maxsus dastgohlardan tashkil topgan avtomat liniyalar bilan kompleks 
avtomatlashtiriladi, jumladan mexaniq ishlov berishdan tashqari, yig’ish, nazorat 
qilish, moylash va boshqa operatsiyalar ham avtomatlashtiriladi. Bunday liniyalar 
murakkab avtomat sex va ishlab chiqarish korxonalarini qurish uchun asos bo’la 
oladi. Hozirda ba’za bir mahsulotlarini ishlab chiqarishni avtomatlashtirishda 
maxsus rotorli dastgohlardan tashkil topgan, rotorli avtomat liniyalar ishlab turibdi. 
VIII guruh. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlar va 
avtomat liniyalar. 
Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarda detallar raqamlar 
yordamida yozilgan dasturlar asosida ishlov beriladi. Bunday dastgohlarni xozirda 
EHM bilan ham boshqarilmoqda bu esa o’z navbatida, dastgohlarni EHM bilan 
nafaqat boshqarish, balki bu dastgohlar uchun dasturlarni ham EHMda to’zi sh 
imkoniyati yaratilmoqda. 
Raqamli 
dastur 
bilan 
boshqariladigan 
dastgohlar 
qo’llanishi, 
avtomatlashtirishda yangi bosqichni boshlanishiga sabab bo’ladi. Bunday 
dastgohlar asosida to’zi lgan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish modullari ishlab 
chiqarishni 
to’liq avtomatlashtirishga erishishdan tashqari EHM bilan 
avtomatlashtirilgan boshqaruvni ham qo’llanishiga imkoniyat yaratadi. 

---

95 
Raqamli 
dastur 
bilan 
boshqariladigan 
dastgohlarni 
Yuqori 
moslanuvchanligi donalab va seriyalab ishlab chiqarishni avtomatlashtirishni 
asosiy dastgohi bo’lib qoldi. Bundan tashqari ishlab chiqarish ob’ekti o’zgarib 
turishi mumkin bo’lgan ko’plab ishlab chiqarishda ham qo’llanishi mumkin.