Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

Insonlarni elektr tokidan himoyalash
u s u lla n g a
qarab 
elektrotexnik 
m ah su lo tla n n i b esh ta sin fg a b o 'lin a d i:
0 sinfi
- k am id a ish izo ly atsiy asig a e g a b o 'lg a n m ah su lo tlar v a y e rg a ulash 
elem entlari b o 'lm a g a n h o ld a ag ar shu m ah su lo tlar IF yoki III sin fig a oid b o 'lm a sa ;
01 sinfi
- k a m id a ish izo ly atsiy asi v a b itta y e rg a u lash e le m e n tig a ega b o 'lg a n
m ah su lo tlar, o z u q a m an b aig a ulash uchun sim i b o 'lm a y d i.
I sin f -
k am ida ish izo ly atsiy asig a va y e rg a ulash elem en tig a ega b o 'lg a n
m ah su lo t I sinfli o zu q a m anbai bilan y erg a ulanuvchi vilkasi b o 'lis h i kerak
II sin f
- ikki qavatli yo k i q u w a tla n tirilg a n izo ly atsiy a b o 'lg a n v a y erg a ulash 
elem etn lari b o 'lm a g a n m ahsulotlar.
III sin f -
ichki v a tashqi elek tr z a n jin n in g k uchlanishi 42 V dan o shm agan 
m ah su lo tlar, III sin fig a o id m ah su lo tlam i to 'q rid a n to 'q r i u lan ad ig an tashqi o zu q a 
m an b ain in g k u ch lan ish i 42 V dan katta b o 'lm a s lig i shart
Y o ‘l q o 'y ila d ig a n x a v fsiz k u ch la n ish la r. 
B ax tsiz h o d isa la r tahlili shuni 
k o 'rsa td ik i, elek tr ja ro h a tla rn in g aksariyati ku ch lan ish o stid ag i elek tr q u rilm alam in g
h im o y alan m ag an q ism larig a taso d ifan tegib ketishi n atijasid a so d ir b o 'la d i
E lek tr q u rilm ad an fo y d alan ilg an d a v a a tr o f ishlab ch iq arish m u hitiga qarab 
(50 -6 0 G s) san o at chastotali o 'z g a ru v c h a n to k n in g 3 ta x a v fs iz kuchlanishi 
o 'm a tilg a n : yuqori x av fsiz b in o lard a - 65V ; yu q o ri xavfli b in o lard a - 36V ; o 'ta
xavfli b in o la rd a - 12V.
K o 'p in c h a 1000V g a c h a kuchlanishli elek tr q u rilm a b ilan ish qiluvchi 
x o d im la m in g elek tro to k bilan sh ik astlan ish holatlari y u z berad i, neg ak i ular bunday 
k u chlanishni x av fsiz deb h isoblab, h im o y a v o sitalarid an aso ssiz foydalanishadi
U dan 36V gachani n isb atan x a v fsiz k u ch lan ish deb h iso b lash qabul qilingan 
U = 36 dan 6 0V g a c h a kuyish v a teridan o g 'n q li q o 'z g 'a tis h in i chaqiradi U = 60 dan 
100V g a c h a jid d iy x a v f ch eg arasi h isoblanadi va katta k u y ish lar va nafas ham d a 
yurak falajini hosil qiladi. 100V dan yuqori k u ch lan ish li elek tro to k inson h ayoti 
uchun xavfli h isoblanadi
143

---