Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

U ltra b in a fsh a n u rla n ish (U B ) 
380 dan 1 nm g a c h a to 'lq in o ra lig 'id a y u z a g a
keladi. U ning m an b alarig a quyosh rad iatsiy asi, plazm ali p ay v an d la sh ishlari, 
c h o 'g 'la n m a va g azrazry ad li chiroqlar, laze r va ele k trg a z payvand qurilm alari kiradi
U ltrab in afsh a 
n u rlar 
inson 
organizm i 
uchun 
m a ’lum
d arajad a 
zarur 
hisoblanadi. L ek in u shbu n u rla m in g ruxsat etilgan m iq d o r d arajasid an o sh ib ketishi 
turli xil k asallik larg a o lib keladi U B n u rlam in g salbiy t a ’siri boshlanishi teri qizarib, 
q ichishishi, bosh o g 'n g 'i , ta n a h aro ratin in g k o 'ta rilish i kabi b elg ilar b ilan kuzatiladi
U ltrab in afsh a n u rlard an
tib b iy o td a v a ay rim tex n o m an tiq iy ja ra y o n la r 
sam aradorligini 
o s h in s h d a ham
q o 'lla n ila d i. 
T o 'lq in
uzunligi 
3 2 0-380 
nm
o ra lig 'id a g i U B n u rlard an teri k a sa llik la n n i p ro filak tik a qilishda, 160-254 n m dagi 
n u rlard an tuproq va suvni zararsizlan tirish d a, ish xonalarini zararli b ak teriy alar va 
m ikroblardan to z a la sh d a foydalaniladi.
U ltrab in afsh a n u rla m in g zararli ta ’siridan h im o y alan ish d a h im o y a ekranlari,
124

---

p ardalar, kabinalar, m aso fad an b o sh q arish v o sitalari v a shaxsiy h im o y a v o sitalarid an
foydalaniladi.
In fra q izil n u rla n ish la r 
(issiqlik ra d ia tsiy a si)g a 1m m d an 780 nm to 'lq in
o ra lig 'id a y u z a g a keladi. U n in g m anbalari - q uyosh, eritilgan m etall, elek tr y o y i, 
olov, u sk u n a v a jih o z la m in g qizig an y u zala ri, c h o 'g 'la n m a c h iro q la r v a b.
In fraq izil n u rla r teri to 'q im a la ri orqali o 'tib , tan an in g issiq lik ro stlash u v ig a 
salbiy ta ’sir etadi. U zo q v a q t IQ n u rlar ta ’sirid a b o 'lis h te rm in g qizarishiga, 
kuyishiga, k o 'z t o 'r p ard asin in g sh ik astlan ish ig a, ta n a h a ro ratin in g k o 'ta rilis h ig a olib 
keladi. Y o zn in g issiq o y la rid a oftob urishi h o lla n h am uchraydi.
U B v a IQ nurlard an h im o y alo v ch i sh ax siy h im o y a v o sita la rig a m axsus 
kiyim lar, q o 'lq o p , k o 'z o y n a k , p o y ab zal, h im o y alo v ch i k ask a la r kiradi.