Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

b o 'lin ish n m h su lo tla ri
u ran v a d r o si
«м •» 
n e y t i
nnlai
^
У и / ji>: 
— v
n eytrnn 
Т Я Р
J &
■
'
gamiuu n u rh in ish
4-rasm. Yadro rciiksiyasi
R ad io ik tiv b u lu t quyidagi zararlovchi: a) um um iy tash q i n u rla n ish n i v u ju d g a
k e ltiru v c h i g a m m a -n u rla n is h g a ; b) ta s h q i t a ’sir q ilg a n d a terinm g radiatsion 
shikastlanisJuni va b e ta -n u rlo v c h ila rn in g ovqat h a z m q ilish h am d a n a fa s o lish
o rg a n la ri orqali o rg a n iz m ich ig a o 'ti s h i n a tija s id a n u r k a sa llig in i v u ju d g a k e ltirib
ch iq aru v ch i b e ta -z a rra c h a la rg a ; v ) a lfa -n u rlo v c h ila r o rg a n iz m ic h ig a o 'tis h i
115

---

(k iris h i) x a v fli z a rra c h a la rg a b o 'lin a d i. R a d io a k tiv b u lu td a g i u m u m iy fa o llik p a st 
b o 'lg a n lig i u chun, a lfa -z a rra c h a la rn in g am aliy a h a m iy a ti y o 'q .
Y ad ro p o rtlag an d a b u lu td ag i radioaktivlik q isq a y a sh o v ch i iz o to p la m in g
p arch alan ish i 
n atijasid a 
te z
k o 'p ay ad i. 
M asalan, 
rad io ak tiv
zarrach alard ag i 
rad io ak tiv lik 7 soatdan keyin 10 m arta, 49 soatdan keyin - 100 m arta tax m in an 2 
h aftad an s o 'n g 1000 m arta kam ayadi.
R a d io ak tiv bu lu td ag i q is q a y ash o v ch i iz o to p la m in g p a rc h a la n is h i v a g lo b a l 
r a d io a k tiv c h o 'k in d i la r d a e n g y u q o ri b io lo g ik x a v fg a e g a b o 'lg a n uzoq y a sh o v ch i 
izo to p lard an stro n siy - 90 v a seziy - 137 qoladi.
Y ad ro p o rtla sh la rid a ra d io a k tiv p a rc h a la r hav o n in g an ch a yu q o ri qism iga 
k o 'ta rilib sham ol bilan uzoq m a s o fa la rg a y e tib b o rad i. U z o q m a s o fa la rd a y a rim
p a rc h a la n is h davri a n c h a d a v o m li b o 'lg a n iz o to p la r c h o 'k a d i, sh u n in g u ch u n
y a d ro p o rtla sh m a rk a z id a n u z o q d a b o 'lg a n o d am v a h a y v o n la rn in g n u rlan ish
d o zasi y a q in d a g ila r n ik ig a q a ra g a n d a se k in ro q to 'p la n a d i.
P o rtla s h b ila n b o g 'li q n u rla n is h d o z a s in in g k a tta lig i v a d a v o m lig ig a
b o g 'li q h o ld a o d a m v a h a y v o n la r d a h a r xil d a ra ja d a g i n u r k a sa llig in i k e ltin b
c h iq a ra d i. K a sa llik n in g k ec h ish i 4 d a v rg a b o 'li n a d i.