Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

T ayan ch
s o ‘z 
va ib o ra la r: 
xavf, 
xeivfsizlik v ositasi, hayot, 
faoliyat, 
n om enklatura, erg o n o m ik a, analizator, k o 'rish , ran g ajratish, retseptorlar, adaptatsiya, 
p sixologiya, m eh n at xav fsizlig i, tajriba, s h a p k o 'iiik
N a zo ra t savolllari
1.H ayot faoliyati xavfsizligi a so slarin in g um um iy tushunchalari nim alardan
i bo rat?
2. T avakkal n a z a n y a sin in g asosiy q o id a la rin i aytib b erin g 9
3. X av fsizlik n in g tizim li tahlili va tahlil q ilish uslublari nim alardan lborat?
4. Faoliyat xavfsizligini b o sh q arish qanday tashkil qilinadi?
5.F aoliyatni tashkil q ilu v ch ilarg a ajrating.
6 F aoliyat xavfsizligini ta 'n u n lo v c h i p rin sip lar, u slu b lar va v o sitalam i sanab 
bering.
7 Faoliyat x av fsizlig in in g erg o n o m ik asoslari n im alard an iborat?
8 F ao liy at x av fsizlig i psix o lo g iy asi v a adapitatsiya jaray o n lari.
9. X avfsizlikni t a ’m in lash d a inson an alizato rlarin in g roli qanday?
58

---

II-B O B . IS H L A B C H IQ A R IS H D A F A O L IY A T X A V F S IZ L IG IN I
B O S H Q A R IS H T IZ IM I
2.1. Ishlab c h iq a rish d a fa o liy a t x a v fsizlig in i b osh q arish
tizim in i tash k il qilish
V a z irla r M ah k am asi 
to m o n id a n b erilg an v a k o la tla r d o ira sid a m ehnatni 
m u h o faza qilishni d av lat to m o n id an b o sh q arish d a B andlik v a m eh n at m unosabatlari 
v azirlig i, jo y la rd a e sa v ilo y atlai va T o sh k en t sh ah ar B an d lik bosh b o sh q arm ala n
b o sh q aru v
fun k siy alarin i 
am alg a oshiradi. 
M eh n at 
m u h o fazasin i 
boshqarish 
iq tiso d iy o t ta rm o q la rid a v a o b y e k tla rid a tarm o q v azirlik lari, 
idoralar, dav lat 
k o m p an iy alari, k o n sem lar va b irla sh m a la r to m o n id an olib boriladi
H o zirg i v aq td a san o at k o rx o n alarid a, ay n iq sa katta v a k ateg o riy alan g an sanoat 
k o rx o n alarid a yetarli d a ra ja d a an iq sh ak llan g an m eh n at m u h o fazasin i boshqarish 
tizim i m avjud.
K o rx o n a m iq y o sid a m e h n a t m u hofazasini b o sh q arish k orxonani boshqarish 
tizim in in g
bir qisrru 
hiso b lan ad i. 
D em ak, 
k o rx o n ad a 
m eh n at 
m uhofazasini 
b o sh q arish n i k o rx o n a b o s h lig 'i (bosh m u h an d is), sex, b o 'lim va b o 'lin m a la r 
boshliqlari olib boradi M ehnatni m u h o faza qilish so hasidagi k o 'p qirrali vazifalam i 
y ech ish d a k o rx o n a m a ’m uriyati, 
b o 'lim va 
b o 'lin m a la r b o sh liq lari, 
m ehnat 
m uhofazasi xizm ati, kasab a u yushm alari v a b o sh q a stru k tu rav iy x iz m a tla r to 'g 'r id a n -
to 'g ri, b ev o sita ishtirok etadilar. B u ish g a b arch a, k o rx o n a b o sh lig 'id a n tortib 
ish ch ilarg ach a ja lb qilinadi 
K o rx o n a m a ’m uriyati v a x iz m atlarin in g m eh n at 
m u h o fazasin i 
y u k saltirish
b o 'y ic h a
ta d b irla r 
m ajm u asin i 
a m a lg a
o shirishni 
tash k illash tirish “M e h n a t m u hofazasini b o sh q arish tizim i” (M M B T ) orqali am alga 
oshiriladi M M B T d a, har q an d ay b o sh q arish tizim id ag id ay , b o sh q arish funksiyalarini 
v a asosiy v azifalam i aniqlash v a b elgilash lozim , m a ’lu m o tlar o lish va k o 'rsa tm a la r 
b e n s h stru k tu rasin i an iq lash tirish h am d a h iso b o t va ro 'y x a tg a olish hujjatlari 
shakllarini qabul qilish lozim .
Ish lo v ch ilarg a san itar-m aish iy x iz m a tla r k o 'rsa tis h v a b o sh q a tadbirlar:
l.B in o va inshoot, ishlab chiqarish ja ra y o n la ri v a asb o b -u sk u n alam in g
x av fsizlig in i ta ’m inlash
59

---

2 .M ehnat sh aro itin in g san itar-g ig iy en ik holati sa n ita r m e 'y o rla r talabi d arajasid a 
b o 'lish in i ta'm in lash .
3 .Ish lo v ch ilam i m axsus k iy im la rv a shaxsiy him o y a v o sitalari bilan ta ’m inlash
4 .Ish o 'rin la rid a ish lo v ch ilar uchun m aqbul ish va m ehnat sharoitini yaratish
5 .Ish lo v ch ilar uchun d a v o lash -p ro filak tik a tadbirlarini rejalash tirish v a am alg a 
osh irish
6. A lohida m u tax assislik lar b o 'y ic h a kasbiy tan lo v lar o 'tk a z ish .