Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

K lin ik o 'lim
B io lo g ik o'lim
A sosiy b elg ilar
P uls - y o 'q
P u ls - y o 'q
N afas - y o 'q
N afas - y o ' q
B eh u sh lik holati
B eh u sh lik holati
Q o 's h im c h a b elg ilar
207

---

1 .K o 'z
q o ra c h ig 'i 
kengayadi, 
y o ru g 'lik k a reaksiya berm aydi.
2 .T e n ran g in in g oqarishi, so v u q ter 
bilan qop lan ish i va tan a h aro ratin in g
pasayishi (shok holatida, k o 'p qon 
y o 'q o tg a n d a h am b o 'lish i m um kin).
3 R e fle k sla r y o 'q o la d i.
1 .K o 'z q o ra c h ig 'i ellips sh ak lid a turib 
qolishi 
("m u sh u k
k o 'z i’’ 
sim ptom i). 
B em o r 
k o 'z in i 
o chib, 
periferiyadan 
m ark azg a qarab siqiladi, sh u n d a k o 'z
q o ra c h ig 'i oval sh a k lg a kelib, o rq ag a 
qaytm aydi.
2. Jasadni sovishi, ja s a d n i qotishi
3 .M u rd a d o g 'la rin in g paydo b o 'lish i 
(2-4 soatdan keyin)____________________
S h o shilinch v a z iy a tla rd a birinchi y o rd am k o 'rs a tis h n in g 4 qoidasi m avjud 
b o 'lib , ulam i b irin -k etin am alg a osh irish lozim .
1.H o d isa ro 'y berg an jo y n i k o 'rib chiqish.
2 
Jabrlanuvchini birlam ch i k o 'z d a n kechirish v a hayoti u chun xatarli b o 'lg a n
h o latlard a u n g a birinchi y o rd a m k o 'rsatish .
3 .T ez y ordam ni chaqirish
4 
Jabrlanuvchini ikkilam chi k o 'z d a n kechirish, zaru r h o latlard a y a n a y o rd am
k o 'rsa tis h , te z y o rd am vetib kelguniclia u zlu k siz kuzatib turish.
B irlam chi k o 'z d a n k ech irish d a a w a l jab rlan u v ch in i x u sh id a ekanligi aniqlanadi: 
undan "S iz g a y o rd am k erak m i?” deb so 'ra la d i. A g ar ja v o b b o 'lm a sa , uning 
trap etsiy asim o n m uskuli siqib k o 'rila d i. B em o m i turtish v a q im irlatish m um kin em as. 
B irlam chi k o 'z d a n k ech irish d a ja b rla n u v c h in in g nafas y o 'li ravonligi, nafas olishi va 
to m ir urishi bor yoki y o 'q lig i tekshiriladi.
H ozirda dastlabki sh o sh ilin ch y o rd am k o 'rsa tis h n in g bosh harflard an iborat 
m ukam m al asosi ishlab chiqilgan. B u A V S das tu n , y a 'n i jo n la n tin s h alifbosi b o 'lib , 
m antiqan va ilm iy aso slan g an d avolash c h o ralan n i q a t'iy k etm a-k etlik m ajm uasini 
ifodalaydi.
D - dan g er 
R - response 
С - circulation 
A - airw ay 
В - breathing
208

---

D a n g er 
- b em o m i x a v fsizla n tirish kerak U qattiq, tekis y u z a g a y otqiziladi. 
Y u m shoq y u z a d a 1- tibbiy y o rd am k o 'rsa tilm a v d i
R esp o n se 
- b e m o m in g ja v o b reaksiyasi tekshiriladi B em o r x u sh id a b o 'ls a , 
ja v o b reaksiyasini beradi X u sh id a b o 'lm a sa , reak siy a berm aydi.