Sh. Abdullayeva I f. d., prof

12-jadval. 
Aktivlarning taxminiy normativlari 
 
№
 Aktivlar 
Bazis 
yil 
Joriy yil 
Tafovut 
1. 
Yuqori likvid aktivlar 
45,1 
48,5 
+3,4 
2. 
Joriy likvid aktivlar 
28,2 
23,3 
-4,9 
3. 
Uzoq muddatli likvid aktivlar 
- 
- 
- 
4. O‘rta 
muddatli 
aktivlar 
4,6 
4,2 
-0,4 
5. Nolikvid 
aktivlar 
22,1 
24,0 
+1,9 
Jami 
aktivlar 100 
100 
0 
Keltirilgan ko‘rsatkichlarning pasayishi bankning resurslar barqaror 
bo‘lmagan manbalarga tayanganligi yoki bank portfelidagi yuqori likvid 
Yuqori darajali likvid aktivlar 
N
yud
= 
Talab qilib olinadigan schyotdagi bank majburiyatlari 
Joriy likvidli aktivlar summasi 
N
lb
= 30 kungacha muddat ichida talab qilib olingun-
cha schyotdagi bank majburiyatlari 
To‘lov muddati bir yildan oshiq bo‘lgan aktivlar summasi 
N
um
= 
To‘lov muddati bir yildan oshiq bo‘lgan bank majburiyatlari 

---

124
aktivlar ulushining kamayganligini anglatadi. Bu yerda bank likvidligini 
tahlil qilinayotgan davr (oylik, choraklik, yillik) mobaynida o‘zgarishlar 
tendensiyasiga ahamiyat berilishi va
 
o‘zgarishlar ahamiyatini hamda 
xarakterini o‘tgan davrlarga nisbatan baholashi, resurslar jalb qilishning 
o‘tgan va joriy strategiyalarini baholashi, shuningdek, imkoni bo‘lsa, 
o‘xshash banklar bilan qiyoslash lozim. 
Shuni qayd qilish lozimki, yuqorida keltirilgan likvidlik koeffitsi-
yentlari o‘z-o‘zidan likvidlikning yetarliligi bo‘yicha aniq ma’lumot 
bermaydi. Ularga umumiy bahoning bir qismi sifatida qarash kerak. 
Shuning uchun ham, bank rahbariyati yuqorida likvidlik ko‘rsat-
kichlaridan tashqari o‘zining likvidlik ko‘rsatkichlari to‘plamini ishlab 
chiqish va undan foydalanish kerak. Bu ko‘rsatkichlar mazmunli bo‘li-
shi va har doim bankning moliyaviy holatini baholovchi boshqa ma’lu-
motlar bilan birgalikda baholanishi lozim. 
[83]
. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bank Boshqaruvi tomonidan 
1998-yil 9 noyabrda tasdiqlangan 242-sonli «Tijorat banklari tomonidan 
aktivlar sifatini tasniflash, ular bo‘yicha yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan 
yo‘qotishlar o‘rnini qoplash uchun tashkil etiladigan zaxiralarni shakl-
lantirish va ulardan foydalanish tartibi»ga binoan aktivlar quyidagi toifalar 
bo‘yicha tasniflanadi (13-jadval). 
Aktiv bir toifadan ortiq toifalarda tasniflanishi ham mumkin. 
Summasi asosiy qarzning to‘lanmagan qiymatidan kam bo‘lgan ta’-
minotga ega muammoli ssuda quyidagicha tasniflanishi mumkin (ta’-
minot sotilishi mumkin bo‘lgan bozor mavjudligi sharti bilan): 
qiymati ta’minotning bozor qiymatiga teng bo‘lgan asosiy qarz 
qismi odatda substandart sifatida tasniflanadi; 
asosiy qarzning qolgan qismi ushbu bo‘limda ko‘rsatilgan 
tartibda shubhali yoki umidsiz kabi tasniflanadi.