Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Jamg‘arma (depozit) sertifikati
– bu bankka qo‘yilgan omonat 
summasini va omonatchining sertifikatni bergan bankdan yoki uning har 
qanday bo‘limidan belgilangan muddat tugagandan keyin, omonat 
miqdorini va sertifikatda shartlashilgan foizlarini olish huquqini tasdiq-
lovchi qimmatli qog‘ozdir. Jamg‘arma (depozit) sertifikati taqdim etila-
digan yoki egasi ko‘rsatilgan bo‘lishi mumkin. Jamg‘arma (depozit) ser-
tifikati muddatdan oldin taqdim etilgan hollarda, agar depozit shartlariga 
ko‘ra, foizlarning boshqa miqdori belgilanmagan bo‘lsa, ushbu bank 
sertifikati bo‘yicha talab qilib olinguncha depozitlar uchun to‘lanadigan 
omonat miqdorini va foizini to‘laydi. 
Ko‘pgina banklarda keyingi vaqtlarda mijozlar orasida muddatli 
depozitlarga bo‘lgan qiziqish juda ortdi va depozitlar umumiy qo‘yil-
malar hajmining 80 foizini tashkil qilmoqda. Muddatli depozitlarning 
turlari orasida yuqori daromadli jamg‘arma qo‘yilmalari, ayniqsa, bozor 
sharoitidagi o‘zgarishlar tufayli omonatchilar daromadlarining ortib 
borishiga qattiq ta’sir ko‘rsatuvchi pul bozoridagi depozitlar muhim 
ahamiyat kasb eta boshladi. Oddiy, talab qilib olinguncha depozitlar 
hajmi esa keskin qisqardi. 
Pulning qadrsizlanishi, pul muomalasining buzilishi, raqobatning 
kuchayishi hamda mijozlar bilimi va saviyasining ortishi banklar xizmat 
ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan depozitlar tarkibining anchagina o‘zgarib 
ketishiga olib keladi. Hozirgi davrda jahon amaliyotida keng tarqalgan 
asosiy depozitlarning ikkinchi turi 
xorijiy davlatlar, u yerdagi biznes-
menlar va fuqarolar
depozitlaridir. Depozitlarning bunday turlari 
mamlakatimiz bank tizimi amaliyotida hali uncha keng qo‘llanilmaydi. 
Lekin bunday depozitlar haqida bilimga ega bo‘lish foydadan xoli emas. 
Bunday depozitlar hajmining tez o‘sib borishi, jahon savdosining 
rivojlanishi va xorijiy investitsiyalarning oshishi bilan bog‘liq. Lekin 

---

211
keyingi paytlarda bunday depozitlarning hajmi qisqarib bormoqda. 
Bunga sabab mamlakat ichidagi depozitlarga qo‘yiladigan foiz stavka-
larining omonatchilar uchun ancha qulay bo‘lib borayotganidir. 
Asosiy depozitlarning yana bir turi