Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Bank kapitalining yetarlilik koeffitsiyenti 
bank kapitalining (BK) 
o‘z aktivlari (
A
) bo‘yicha riskni hisobga olgan holda o‘rtacha tortilgan 
summasiga nisbati bilan aniqlanadi: 
А
B
К
К
B
КК
=
Bank kapitali 
«asosiy»
va 
«qo‘shimcha»
kapitallardan tashkil topa-
di. Asosiy kapital bankning umumiy kapitalining 50 foizidan kam 
bo‘lmasligi lozim. 
Bank aktivlari o‘zining risk darajasiga qarab 4 ta asosiy guruhga 
bo‘linadi: 
riskdan xoli bo‘lgan aktivlar; 
minimal riskli aktivlar; 
yuqori riskli aktivlar; 
maksimal riskga ega bo‘lgan aktivlar. 
So‘nggi koeffitsiyentning minimal darajasi 0,08 ga, ya’ni 8 foizga 
teng bo‘lmog‘i lozim. 
Bank kapitalining (BK) uning majburiyatlari (BM)ga bo‘lgan 
nisbati bankning boshlang‘ich likvidligini (BBL) bildiradi. 
B
М
B
К
К
BBL
=
Bu ko‘rsatkich bank majburiyatlarini o‘z kapitali tomonidan ta’min-
langanligini ifodalaydi. K
bbl
qanchalik yuqori bo‘lsa, boshlang‘ich 
likvidlik ham shunchalik yuqori bo‘ladi. 
[97]
. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, bankning likvidliligi uning o‘z 

---

149
majburiyatlari bo‘yicha to‘lovlarni o‘z vaqtida va to‘liq bajarish hamda 
mijozlarning kreditga bo‘lgan ehtiyojini o‘z vaqtida qondira olish 
qobiliyatini bildiradi. Banklar uchun quyidagi likvidlik ko‘rsatkichlari 
o‘rnatilgan (21-jadval). 
21-jadval. 
Bankning likvidlik koeffitsiyentlari 
№
 Ko‘rsatkichlar 
Hisoblash 
tartibi 
Izoh 
1 2 
3 
4 
1. 
Lahzalik likvid-
lik koeffitsiyenti 
(K
ll
) 
JM
PSHA
К
ll
=
PShA – bankning pul shaklidagi 
aktivlari
MJ – bankning talab qilgunga qadar 
bo‘lgan joriy majburiyatlari 
2. 
Joriy likvidlik 
koeffitsiyenti 
(K
jl
) 
ММ
L
А
К
jl
=
LA – likvid aktivlar va bankning 
to‘lash muddati 30 kungacha bo‘lgan 
qo‘yilmalari (muddati uzaytirilgan yoki 
o‘tgan ssuda bo‘yicha qarzlar hisobga 
kirmaydi) 
MM – talab qilib olgunga qadar bo‘l-
gan mablag‘lar va to‘lash muddati 30 
kungacha bo‘lgan majburiyatlar 
3. 
Qisqa muddatli 
likvidlik 
koeffitsiyenti 
(K
qm
) 
B
К
D
А
К
к
m
+
=
A – to‘lash muddati 30 kundan 1 
yilgacha bo‘lgan bank aktivlari 
D – muddati 30 kundan 1 yilgacha bo‘l-
gan jalb qilingan depozitlar va resurslar 
4. 
Bitta qarz 
oluvchiga to‘g‘ri 
keladigan 
maksimal risk 
darajasi (K
qord
) 
БК
Y
К
К
kord
=
YK – bitta mijozga berilgan eng yirik 
kredit miqdori qo‘shilgan depozitlar 
bilan ta’minlanganligini chegirgan 
holda shu mijozga bank tomonidan 
berilgan majburiyatlarning 75 foizi 
5. 
Barcha yirik 
kreditlar uchun 
maksimal risk 
darajasi (K
ykrd
) 
B
К
JY
К
К
ykrd
=
JYK – jami yirik kreditlar. Jami be-
rilgan yirik kreditlar miqdori bank ka-
pitalining 3 barobaridan ko‘p bo‘lmas-
ligi kerak. 
6. 
Bir kreditor 
(jamg‘armachi)g
a to‘g‘ri kelgan 
maksimal risk 
(K
kmr
) 
B
К
М
К
kmr
∑
=
∑
М
– bankning jamg‘armalar, olingan 
kreditlar, depozit varaqlar bo‘yicha bir mi-
jozga to‘g‘ri keluvchi jami majburiyatlar 
K
kmr
ning darajasi 1,0 atrofida bo‘lishi 
lozim.