“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

1. 
Туғилиш ва аҳоли табиий ўсишининг юқорилиги ҳисобидан аҳолининг 
кенгайган такрор барпо бўлиши. Прогноз даврида туғилганлар сони 806,0 минг нафардан 
761,6 мингтага ѐки 5,6 фоизга, бунга мос ҳолда туғилишнинг умумий коэффициенти 23,6‰дан 
19,1‰га камаяди (2-жадвал).  
2-жадвал 
Ўзбекистон Республикасида аҳоли ҳаракатининг истиқбол кўрсаткичлари, минг киши 
Йил-
лар 
табиий ҳаракат 
миграцион ҳаракат 
Аҳолининг 
умумий 
ўсиши 
туғилган-
лар сони 
ўлганлар 
сони 
табиий 
ўсиш 
кўчиб 
келган-
лар сони 
кўчиб 
кетганлар 
сони 
миграция 
сальдоси 
2020 
806,0 
161,6 
644,9 
159,2 
170,1 
-10,9 
634,0 
2021 
795,2 
166,9 
628,3 
159,5 
170,6 
-11,1 
617,2 
2022 
783,5 
172,7 
610,8 
160,3 
171,7 
-11,4 
599,4 
2023 
771,9 
178,6 
593,3 
160,9 
172,5 
-11,6 
581,7 
2024 
761,5 
184,9 
576,6 
161,4 
173,2 
-11,8 
564,8 
2025 
753,0 
191,7 
561,3 
161,9 
173,9 
-12,0 
549,3 
2026 
747,5 
198,7 
548,8 
162,4 
174,6 
-12,2 
536,6 
2027 
746,4 
206,4 
540,0 
163,0 
175,4 
-12,4 
527,6 
2028 
749,5 
214,7 
534,8 
163,8 
176,5 
-12,7 
522,1 
2029 
755,0 
223,7 
531,3 
165,0 
177,9 
-12,9 
518,4 
2030 
761,6 
233,1 
528,5 
166,3 
179,4 
-13,1 
515,4 
Манба: жадвал муаллиф томонидан ҳисобланган прогноз маълумотлари асосида 
тузилган. 

---

“Сервис” илмий-амалий журнал 
 
2020 йил 4-сон 
55 
Мазкур ҳолат аҳоли фаровонлигининг, маданий ва таълим даражасининг ортиши 
ҳамда урбанизация жараѐнларининг жадаллашуви билан изоҳланади. 
2-жадвал маълумотларига кўра, яқин келажакда ўлганлар сони мунтазам ортиб, 
2020 йилда – 161,6, 2025 йилда - 191,7, 2030 йилда - 233,1 минг нафарни ташкил этади ѐки 
44,2 фоизга ортади. Прогноз даврида ўлимнинг умумий коэффициенти 4,7 %дан 5,8 %гача 
кўпаяди. 
Республикада туғилишнинг ўлим даражасидан юқори бўлиши прогноз даврида 
аҳолининг ўртача йилига 530-640 минг кишидан табиий ўсишини таъминлайди. Ўз 
навбатида, табиий ўсиш коэффициенти 12,8-18,0 % атрофида бўлади.
Прогноз даврида ҳам Ўзбекистон Республикаси аҳолисига миграцион камайиш 
тенденцияси хос бўлади. Яъни, миграция ҳисобидан аҳоли сони 2020 йилда – 10,9, 2025 
йилда – 12,0, 2030 йилда – 13,1 минг кишига камаяди.
Халқаро мезонларга мувофиқ, аҳолининг миграцион ҳаракати нолдан кичик бўлса 
миллий хавфсизликка таҳдид солади. Таҳлиллардан кўриниб турибдики, прогноз йиллари 
республикада аҳолининг миграцион ҳаракати нолдан кичик бўлган. 
Аммо, аҳолининг табиий ўсиши миграцион камайишдан устунлик қилганлиги боис 
республикада аҳолининг умумий ўсиши 2020 йилда – 634,0, 2025 йилда – 549,3, 2030 
йилда – 515,4 минг кишини ташкил этган.
БМТ тавсияларига кўра, аҳоли такрор барпо бўлишининг мақбул даражаси учун 
умумий ўсиш коэффициентининг 6,5‰ бўлиши етарли ҳисобланади. Бу кўрсаткич 
чегаравий қийматдан 2020 йилда – 11,6, 2025 йилда – 8,0, 2030 йилда – 6,3 промилле 
ортиқни ташкил этади. 
2. Меҳнатга лаѐқатли ѐшдаги аҳоли ўлимининг юқорилиги. Прогнозларга кўра, 
2020-2030 йилларда меҳнатга лаѐқатли ѐшда ўлганлар сони 44,6 минг кишидан 53,7 минг 
кишига ѐки 20,4 фоизга ортади. 
Ҳар 1000 аҳолига нисбатан меҳнатга лаѐқатли ѐшда ўлганлар сони 2,0 нафардан ошса 
иқтисодиѐтга таҳдид ҳисобланади. Прогноз даврида меҳнатга лаѐқатли ѐшдаги аҳолининг 
ўлим коэффициенти мунтазам ортиб, 2020 йилда – 2,2, 2025 йилда – 2,3, 2030 йилда – 2,4 
промиллени ташкил этади. Яъни, меҳнат ѐшидаги аҳолининг ўлими чегаравий қийматдан 
йиллар бўйича мос равишда 0,2; 0,3 ва 0,4 промилле ортиқ. Бу эса яқин келажакда 
республикада меҳнатга лаѐқатли ѐшдаги аҳолининг ўлим даражасини камайтириш 
чораларини кўришни тақозо этади.