Семинар машғҒулот №2 Мавзу. Ўқув мақсади ва натижаларни лойиҳалаштириш

Мавзунинг долзарблиги.

Замонавий педагогик технологияларнинг энг асосий негизи бу ўқитувчи ва талабанинг ҳамкорликда белгиланган мақсаддан кафолатланган натижага эришишлари учун танланган технологияларига боғлиқ, яъни ўқитиш жараёнида, мақсад бўйича кафолатланган натижага ҳамкорликда эришишлари учун танланган технологияларига боғлиқ, яъни ўқитиш жараёнида, мақсад бўйича кафолатланган натижага эришишда қўлланиладиган ҳар бир таълим технологияси ўқитувчи ва талаба ўртасида ҳамкорлик фаолиятини ташкил эта олса, ўқув жараёнида талабалар мустақил фикрлай олсалар, ижодий ишлай олсалар, излансалар, таҳлил эта олсалар, ўзларига, гуруҳга, гуруҳ эса уларга баҳо бера олса, ўқитувчи уларнинг бундай фаолиятлари учун имконият ва шароит ярата олса, ана шу ўқитиш жараённинг асоси ҳисобланади.

Ҳар бир ўқув машғулоти мавзуси, ўқув предметининг ўзига хос технологияси бор, яъни ўқув жараёнидаги таълим технологияси - бу якка тартибдаги жараён бўлиб, у талабанинг эҳтиёжидан келиб чиққан ҳолда бир мақсадга йўналтирилган, олдиндан лойиҳалаштирилган ва кафолатланган натижа беришига қаратилган педагогик жараёндир.


Таълим технологияси – таълим тизимини концептуал асосларига далил келтиришдан, мақсадларни қўйишдан, натижаларни шакллантиришдан, ўқув материалини танлаш ва структуралаштиришдан, таълим моделини танлашдан то уларни амалга оширишгача, уларнинг оптималлик ва самарадорлик даражасини лойиҳалаштиришни ўз ичига олади.


Мавзу бўйича илмий манбаларнинг қисқача таҳлили.

Таҳлиллар шуни кўрсатадики, таълим технологиялари ва педагог маҳоратига оид билим, тажриба ва интерфаол методлар талабаларни билимли, етук малакага эга бўлишларини таъминлайди.

Ҳозирги вақтда таълим-тарбия жараёнида таълим инновацияларни кенг кўламда қўллаш жаҳон тараққиётининг глобал тенденцияси ҳисобланади² .
Инновация (инглизча innovation) - янгилик, киритиш, янгиликдир³ .
Инновацион технологиялар педагогик жараён ҳамда ўқитувчи ва талабалар фаолиятига янгилик, ўзгартиришлар киритиш бўлиб, уни амалга оширишда асосан интерактив методлардан тўлиқ фойдаланилади.
Ў.Толипов ва М.Усмонбоеваларнинг⁴ фикрига кўра, интерактив методлар – бу жамоа бўлиб фикрлаш деб юритилади, яъни педагогик таъсир этиш усуллари бўлиб, таълим мазмунини таркибий қисмлари ҳисобланади. Бу методларнинг ўзига хослиги шундаки, улар фақат педагог ва талабаларнинг биргаликдаги фаолият кўрсатиши орқали амалга оширилади. Бундай педагогик ҳамкорлик жараёни ўзига хос бўлиб, уларга қуйидагилар киради:
– талабанинг дарс давомида бефарқ бўлмаслиги, мустақил фикрлашни, ижод этиши ва изланишга мажбур этиши;
– талабани ўқув жараёнида билимга бўлган қизиқишларини доимий равишда бўлишини таъминлаши;
– талабанинг билимга бўлган қизиқишини мустақил равишда ҳар бир масалага ижодий ёндашган ҳолда кучайтириши;
– педагог ва талабанинг ҳамиша ҳамкорликдаги фаолиятини ташкил этиши.
Таниқли олим Н.А.Муслимовнинг⁵ таъкидлашига кўра, таълим технологияларнинг хислати шундаки, унга қўйилган мақсадга эришиш кафолатини берувчи ўқув жараёни режалаштирилади ва амалга оширилади.
Дарҳақиқат, машғулотнинг муваффақиятли ўтишининг 80 фоизи ўқув жараёнини тўғри лойиҳалаштириш, ташкил этиш ва уни амалга оширишга боғлиқ.
Ўқув жараёнини лойиҳалаштириш қуйидаги уч босқичдан иборат:

1. 
   Ўқув мақсадлари ва натижаларини белгилаш;
   
2. 
   Натижалар асосида назорат топшириқлари ва баҳолаш мезонларини ишлаб чиқиш;
   
3. 
   Ўқув жараёнининг технологик харитаси (дарс ишланмаси харитаси)ни ишлаб чиқиш.
   

Б.Х.Ходжаевнинг⁶ фикрига кўра, ўқув жараёнини лойиҳалаштиришда таълим мазмунини, мақсадини, кутилаётган натижани тўғри белгилаш, таълим методлари, шакллари ва воситаларини тўғри танлаш, талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларини баҳолашнинг аниқ мезонларини олдиндан ишлаб чиқиш, машғулотга ажратилган вақт ичида уларни тўғри амалга ошириш ва бир-бири билан уйғунлашувига эътиборни қаратиш мақсадга мувофиқдир.
Профессор М.Очиловнинг⁷ таъкидлашича, ўқув мақсади - бу муайян таълим жараёнини якунида таълим олувчи томонидан ўзлаштирилиши яъни ҳосил қилиниши лозим бўлган билим, хатти-ҳаракат билан боғлиқ бўлган амалий топшириқни уддалай олиш маҳорати, шахсий фазилатлари ва ҳулқини белгилайди.
Ўқув мақсади ва натижаларни белгилашда аниқ ўлчанадиган, реал амалга ошириладиган, эришиш мумкин бўлган имконият инобатга олинади