Семинар: 14-Мавзу: “Этика” фанининг предмети ва жамият ҳаѐтидаги аҳамияти reja

G‘ayrizo‘ravonlik. Ma’lumki, yovuzlikni yo‘qotish, to‘g‘rirog‘i, kamaytirish, zaiflashtirish barcha davrlarda ham asosiy axloqiy muammo bo‘lib kelgan. Qadimgi dunyodagi va o‘rta asrlardagi sharq mutafakkirlari yovuzlikni kuchsizlashtirishning yo‘li – unga qarshi yovuzlik bilan javob bermaslik, deb bilganlar. Bunday yondashuvni qadimgi hindlar va xitoylarda (yo‘ga, jaynchilik, buddhachilik, daochilik), nasroniylikdagi iso alayhissalom da’vatlarida, musulmonlikdagi tasavvuf namoyandalarida ko‘rish mumkin. Lekin bu davrlarda yovuzlikka yovuzlik bilan javob bermaslikni faqat sabr–toqat, Xudoga tashlab qo‘yish orqali amalga oshirish mumkin deb bilganlar.

Lekin avvalgi davrlardagi bu qarashlarning mohiyati chidam va bardosh bilan cheklangan bo‘lsa, XIX asrning ikkinchi yarmida boshlangan hamda hozirgi paytda muvaffaqiyatli davom etayotgan yovuzlikka qarshi zo‘ravonlik ko‘rsatmaslik ana shu sabr–bardosh, chidam orqali bo‘ysunishni emas, balki kurashishni taqozo etadi. Ana shu yangilangan, mohiyati o‘zgargan axloqiy yo‘nalishning ibtidosida XIX asr mutafakkiri amerikalik faylasuf–axloqshunos henri deyvid Toro (1817–1862) turadi. Bu yo‘nalish doirasida ke–yinchalik, XX asr boshlarida lev tolstoy (1828–1910), keyinroq buyuk hind mutafakkiri va jamoat arbobi Mohandis Karamchand Gandi (1869–1948), amerikalik ruhoniy, faylasuf, jamoat arbobi Martin Lyuter King (1929–1968) singari mutafakkirlar izlanish olib bordilar.