Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 596
Kasanachilik faoliyatida qaror qabul qilishning 3 ta omili mavjud ulardan 
birinchisi boshqaruv qarori - shuningdek korxona oldida turgan maqsad va vazifasini 
amalga oshirishdan iboratdir. Аynan mana shu jarayonda yuzlab; minglab insonlar oʼz 
extiyojlarini qondiradi, mavqega ega boʼladi, har tomonlama oʼsadi va jamiyat 
rivojlanadi. Buni samarali qaror qabul qilish deganidir. 
Keyingi qaror strategik qaror qabul qilish boʼlib, bu korxonaning faoli
yati bilan 
bogʼliq boʼlgan maqsad va missiyalarning shakllanishidir.
Mamlakatimiz bozor iqtisodiyotiga oʼtish sharoitida bu qarorlar kasanachilarning 
faoliyatidagi yangicha yondashuvlar, keskin burilishlarni silliq oʼtishini taʼminlaydi. 
Strategik qarorlar korxona, xudud, soha darajasida qarorlar, jamiyatdagi yangi manbalar 
xisobiga butun iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni yechishga yordam beradi. 
Qaror qabul qilishda albatta kasanachilik faoliya-tini olib borayotgan oila rahbari 
oʼylab. qoʼl ostidagilar bilan muxokama qilib qaror qabul qiladi. Baʼzan esa, shunday 
qaror qabul qilish kerakki, bu qarorlarni raxbar maxsus tayyorgarliksiz yetarlicha tez 
qabul qiladi yaʼni bu operativ qarorlardir. Bunday samarali qarorlarga xodimlarni ishga 
olish va boʼshatish, ularning ish xaqlarini oʼzgarishi, korxonani qish mavsumida ham 
yaxshi ishlash uchun uni tayyorlash xaqidagi xujjatlarni kiritiladi. 
Men oʼylaymanki bunday samarali qaror qabul qilishlar korxonani iqtisodiy 
mexanizmini rivojla-nishiga va samarali natijaga erishishda axamiyatlidir. 
Korxonalarda boshqaruv faoliyatidagi barcha xatti-xarakatlar nazorat qilib 
turiladi. Аlbatta ularda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar, ularning sifati, moliyaviy
-
iqtisodiy xolatlari, ishchilarni nazorat qilib ularning xar bir xatti-xarakatlarini vaqtida, 
qonun darajasida nazoratni amalga oshiriladi. 
Mening fikrimcha kasanachilar faoliyatining iqtisodiy mexanizmlari nazorat 
qilish kerak. Ulardan biri moliyaviy jihatdan nazoratni chuqurroq amalga oshirish 
lozimdir. 
Moliyaviy jihatdan 
nazoratni oʼtkazish uchun har bir xoʼjalik boʼlim va 
boʼlinmalarning standart shakliga oid faoliyatning asosiy iqtisodiy koʼrsatkichlari 
boʼyicha moliyaviy xisobotlar toʼplanadi va olinadi. Bunda asosiy eʼtibor foyda 
darajasiga, ishlab chiqarishning xarajatlari va ularning sof sotilgan mahsulotga nisbati, 
sarmoya kiritishning samaradorligi, xususiy vositalar bilan taʼminlanganligi, moliyaviy 
holati va boshqa koʼrsatkichlarga qaratiladi.
Kasanachilik faoliyatida eng muxim masalalarini nazorat ifodalasa va ularning bir 
maromda borishini taʼminlasa, nazorat ustivor tavsifga ega boʼladi. Аgar oliy rahbariyat 
maʼlum bir koʼrinishdagi faoliyatni ustivor deb hisoblansa, u xolda albatta samarali 
nazorat oʼtkazilishi kerak.
Kasanachilik faoliyatida nazorat qilishda ulardagi muammolarni aniqlashdan 
iborat emas, ular oldida turgan masalalarni yechish va korxonaning strategik 
maqsadlariga erishishda vosita boʼlib hisoblanadi. Bu esa, ulardagi tashkil etish va 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3