|
CONFIDENCE - THE INFLUENCE OF TRADITIONS AND TRADITIONS IN
THE FORMATION OF BELIEF
ABSTRACT
This article describes the relevance of the formation of beliefs in man, the
contextual method of forming beliefs, the essence and definition of traditional
argumentation based on traditions and customs, as well as the contradictions that may
arise in argumentation.
Keywords:
belief, tradition, tradition, argumentation, contextual argumentation,
implicit.
Глобаллашаётган шароитда дунё миқёсида миллийлик, ватанпарварлик ва
анъаналарнинг сақлаб қолинишини
таъминлаш муҳим аҳамият касб этмоқда.
Айниқса
,
ҳар қандай мамлакат ўз миллийлиги ва миллий маданиятини сақлаб
қолишида энг аввало ўз фуқароларининг ўтмиш аждодларига
бўлган ҳурматини
ҳамда
арслар оша ўтиб келаётган милли урф
-
одат, анъана, маросимларга бўлган
ишонч
-
эътиқодини мустаҳкамлаш масалалари борасида жиддий изланишлар олиб
боришини талаб қилинади. Бу эса мамлакатда
ёшларнинг ватанпарварлик
фазилатини тарбиялашда, маънавий
-
маърифи ишларни янада такомиллаштириш
орқали миллий урф
-
одат ва анъаналарни асраб қолинишига ҳамда унинг
истиқболини таъминланишига замин яратади.
Бунинг учун аввало биз инсонда
ишонч
-
эътиқод тушунчаларининг қандай шаклланиши ва уни шаклланишида
нималар таъсир кўрсатиши мумкунлигини билиб олишимиз лозим.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ
ISSUE 2
ǀ
2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 349
Ҳаётда
кимнидир нимагадир ишонтириш учун аввало у билан мулоқот
қилинади, унинг дунёқараши, ҳаёт тарзи, қизиқиши ҳақида бошланғич
маълумотга эга бўлинади, сўнгра ўз фикрларимизни ишонарли бўлиши учун
эга
бўлинган бошланғич маълумотларга таянган ҳолда аргументлаштирилади.
Аргументлаш
(l
о
tinch
а
“argumentum” sо‘zidа
n
о
ling
а
n
bо‘lib, “а
s
о
s
”, “
isb
о
t
”
m
а’nо
sini
а
ngl
а
t
а
di)
одатда ҳамма учун маълум ва аввал ўз исботини топган
далилларни келтириш асосида амалга оширилади.
Ишонтиришнинг тўғридан
-
тўғри тажрибага ёки кенг танқидий
фикрлашга
таянмайдиган усуллари ҳам мавжуд. Табиатан субъектив
ҳаракатга
эга бўлган
бундай кантекстли
(унверсал бўлмаган
) усулларга урф
-
одат, соғлом фикр, дид,
сезги, ишонч, нуфуз ва бошқаларни мисол қилиб
келтиришимиз мумкун.
Ҳаммамизга
маълумки, деярли ҳар қандай
ишонтириш жараёни контекстли
далиллардан фойдаланмасдан тугамайди.
Ҳатто
энг қатъий математик мулоҳазалар ҳам бундан мустасно эмас,
гуманитар ва ижтимоий фанларга хос бўлган аргументлаш ҳақида гапирмаса
ҳам
бўлади.
Контекстуал аргументлаш техникаси барча аудиторияларда
қўлланилмайди
,
улар изчил ва маълум маънода бошқаларни муқаррар
равишда ишонтиришга
қодир эмас. Контекстуал ишонтириш техникаси, бир
хил эътиқодга эга бўлган,
бир хил нуфуз ёки анъаналарни тан оладиганлар
учун одатда ишонарли туюлиши,
аммо турли хил эътиқодга эга бўлган, турли
хил нуфуз ёки анъаналарни тан
оладиганлар (бошқа сезги, таъм, ақл
-
идрок ва
хоказоларга эга бўлганлар) учун
ишонарсиз туюлиши мумкун.
Масалан, Хоразм вилоятида никох тўйи маросимининг “келин тушди”
(яъни
куёв келинни чимилдиққа олиб кирган) қисмида келиннинг янгаси
томонидан
“белбоғ ечиш”
[1]
удуми бўлиб ўтади. Маълумки, белбоғ эрлик
рамзи бўлиб,
бойлик, давлат тушунчаларини ҳам англатади. Никоҳ тўйида
куёв бўлаётган
йигит оила бошлиғи
–
эр бўлганлиги ва бел бақувватлигининг
тимсоли сифатида
куёв жўралар унинг белига қаттиқ, чигал тугилган белбоғ
боғлайдилар ва буни
келиннинг янгаси ечиши шарт ҳисобланади.
Тугунларни ечиш эса висолга етиш, мушкул аҳволдан халос бўлиш воситаси
деб қаралиб, келин билан куёв ҳаётлари давомида ҳеч қандай чигалликка,
қийинчиликка
ва тўсиқларга учрамасин, ҳар қандай қийинчиликларни тезда
енгсин, деган мақсадда келиннинг янгаси томонидан ечилади. Белбоғни
ечган
янгага куёвнинг жўралари совға
-
салом ва пул беришади. Ушбу мисол
орқали ёш
оиланинг бахти ва келажаги қайсидир маънода белбоғнинг
ечилишига боғлиқлиги
ҳамда шу ҳудудда яшовчи аҳоли бунга ишонади.
Қолган
ҳудудларда бундай удум
учрамаслиги орқали бу удумга
ишонмасликни ва амал қилинмаслигини
кўришимиз
мумкун.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
Do'stlaringiz bilan baham: |
