Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 284
quzzot Mujiriddinni oradagi be
gonalikni yo’q etib birlashish va sulh tuzish maqsadida 
elchi qilib yubordim. Bundan keyin elchilarning borib kelishi va savdogarlarimizning 
bir-birlari bilan savdo aloqalari davom etsin.
“
Jaloliddin Manguberdi Alouddin Ka
yqubodga do’stlik taklif
i bildirilgan ilk
nomasini Marog’a shahrida yozdirgan. Jaloliddin bu maktubida Ozarbayjonni 
egallaganini endi esa Gurjilar mamlakatiga yurush qilish niyati borligini ham aytib 
o’tadi”
3
. Aluuddin Kayqubod esa Jaloliddinning bu nomasidan mamnun bo’ladi va unga 
o’z elchilari orqali javob maktubi va sovg’a salomlar yuboradi. 
Kayqubod elchilari 
boshlig’i Amir Salohiddin bo’lgan va u Sulton bilan Alouddin Kayqubod nomidan 
muzorkara olib borgan. Alouddin Kayqubod javob maktubida Jaloliddinga salomlarini 
yo’llash bilan birgalikda uning elchi yuborib do’stona aloqalarni o’rnatishni xohlaganini 
maqbullaydi va bundan sharaf tuyganligi, bundan so’ngra ikki davlat orasida do’stona 
aloqalar o’rnatili
shidan mamnun ekanligi izhor etadi. Shu bilan birga u maktubida 
Jaloliddin elchisi Xorazm va Xuroson faxri qozi Mujiriddin Sultonning barcha so’zlarini 
yetkazganini va bu elchilikka javob tariqasida Amir Salohiddinni yuboriyotganligi, u 
Saljuqiylar Sultoni nomidan ish olib borishini taki
dlab o’tadi.
Alou
ddin Kayqubod Sultonning mo’g’ullar ustidan g’alabalaridan xursand 
bo’lganini va o’z ham ayni dushmanlar bilan band bo’lganligi uchun Xorazmshohga 
maktub yoza
olmaganini aytib o’tadi.
Nasaviy 
o’z asarida 
Saljuqiylar elchisi 1226-yilda Xoy shahri yaqinida vazir 
Sharafulmulk tomonidan kutib olinganini qayd etadi. Sharafulmulk elchilardan davlat 
mustahkamligi uchun askar talab qilish imkoniyati bo’la turib atrofidagilarning fikrini 
inobatga olgan 
holda (Nasaviy bu fikrga qarshi bo’lgan) Saljuqiylar sultonidan ma’lum 
miqdorda mablag’ talab qiladi. Elchilar bu so’rovni Alouddinga yetkazishadi va talab 
qilingan mablag’ Sharafulmulkka yetkaziladi.
“
Jaloliddin Hilotni qamal qilib turgan vaqtda Alouddin ikkinchi marta Sulton 
huzuriga elchilarini yuboradi. Elchilar Sultondan Hilot qamalani to’xtatishni, Jaloliddin 
huzuriga panoh istab kelgan Arzinjon hokimi Rukniddin Jahonshohni Alouddin 
Kayqubodga topshirishni va Sulton Jalolliddinning qizini Kay
qubodning og’liga 
kelinlikka berishni talab qilishadi
”
4
. Bu masalalarning barchasiga rad javobini eshitgan 
elchilar, Sharafulmulk tomonidan tahqirlanadi, ular bilan yaxshi munosabatda 
bo’linmaydi.
Jaloliddin huzuridan qaytgan elchilar bu haqda Alouddinga yetkazishadi 
shu voqealar sabab ikki davlat o’rtasida ittifoq tuzilmay qoladi. Ayyubiylar bilan ittifoq 
tuzgan saljuqiylar Yassi Chaman jangida Xorazmshoh qo’shinlarini mag’lub etishadi. 
Bu jang Xorazmshoh qo’shining kuchi zaiflashuviga, tarqalib ketishiga sabab bo’ladi va 
oxir oqibat mo’g’ullarning Sulton Jaloliddinga hujum uyushturishiga qulay fursat 
3
Buket Yasha Shahin. Anadolu Saljuklu devleti ila Harazmshahlar devleti munasebetleri. - Konya: Tamic, 
2008. 
–
B. 45. 
4
Shihobiddin Muhammad an-Nasaviy.Siyrati Sulton Jaloliddin Mengburni/ Matyoqubov tarjimasi/ - T.: 
“O’zbekiston”, 2006. –
B. 254. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3