Scientific progress volume ǀ issue ǀ

 
Kalit so’zlar:
Jaloliddin Manguberdi, Alouddin Kayqubod, Konya, Marog’a,
Mujiriddin, Yassi Chaman, Nasaviy, Mengburni, Sharofulmulk, tahlil. 
Mo’g’ullar istilosi bilan Xorazmshoh
lar davlati ulkan zarar 
ko’rdi.
Sulton 
Alouddin Muhammad mo’g’ullar
dan qochib qutuldi, lekin Hazar dengizidagi Abeskun 
orolida olamdan o’tdi. U vafotidan oldin to’ng’ich o’g’li Jaloliddin Manguberdini taxt 
vorisi etib tayinlab ketdi. Tarixmizning jasur 
o‘g‘
lonlaridan biri, m
o‘g‘
ullarga qarshi 
mardonavor kurashgan sarkarda Jaloliddin Manguberdi 1198-yilda Xorazmda tu
g‘
ilgan 
b
o‘
lib, Alouddin Muhammadning katta 
o‘g‘
lidir. 
O‘
rta asr tarixchilari, jumladan 
o‘
zining vaziri va munshiysi b
o‘
lgan Shihobiddin Muhammad Nasaviy uni Mengburni 
nomi bilan atashgan. Bu Jaloliddinning laqabi hisoblangan. “XVI asrda yashagan G‘
ozi 
Ahmad 
G‘afforiy “Jahonoro” asarida o‘zidan oldin o‘
tgan tarixchilar ning fikrlarini 
jamlab, bunday izoh beradi: “Sulton Jaloliddin ibn Sulton Qut
biddin Muhammad 
burnida x
oli bo‘lgan, Mengburni nomi bilan tanilgan mashhur odam edi”.
1
Jaloliddinning laqabining “Mengburni” holida yozilishi sultonning Hindistonda paytida 
zarb qildirgan tanga
larida ham yaqqol ko‘
zga tashlanadi. 
G‘arb tadqiqotchisi K. dʻOsson “C
hingizxondan Amir 
Temurgacha bo‘
lgan 
m
o‘g‘ullar tarixi” asarida uning laqabini “Manguberdi” tarzida o‘
qishni tavsiya qiladi. 
Bunda “mangu” abadiylik, Xudo ato qilgan mangulik maʼnosida keladi. Yaʼni, uning 
laqabidan “uni Xudo mangulik qilib berdi” degan maʼnoni keltirib ch
iqargan. 
Tarixchilarning aksariyati uning bu fikrini inkor qilishadi. Lekin dʻOssonning U asarida 
Alovuddin Otamalik Juvayniyning asaridagi fikrlarga suyanadi. Jaloliddinning laqabi 
xaqiqattan Mengburni bo‘lgan. Biroq
keyinchalik uning bu laqabini aytish bir oz qiyin 
kechgani 
uchun Manguberdiga aylangan bo‘
lsa kerak. Bunda Sulton Jaloliddinning 
o‘limidan keyin xam uning o‘
lmaganligi, darvesh sifatida yurt kezib yurib, xalq ozodligi 
1
Shihobiddin Muhammad an-Nasaviy.Siyrati Sulton Jaloliddin Mengburni/ Matyoqubov tarjimasi/ - 
T.: “O‘zbekiston”, 
2006. 
–
B. 300. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3