Scientific progress volume ǀ issue ǀ

Калит сўзлар: 
мифология,
 
этнофольклористика, афсона, ривоят, образ, ҳаёт 
дарахти, некротопоним, чинор, тут образи
. 
 
Кириш.
A
фрика ва 
A
рабистонда ўсадиган дарахтлардан бирининг номи 
мирт деб аталади. Бу дарахт ҳавода музлайди ва ўзидан ҳушбўй ҳид таратиб 
туради. Шу ҳушбўй тароватли эканлиги учун уни мирт
деб аташади, сабаби, мирт
юнон мифологиясидаги маъбудлар томонидан дарахтга айлантирилган аёл 
тимсоли бўлиб, бевосита унинг номи билан боғлангани англашилади. 
Мифологиянинг моддий маданият ёдгорликларидаги талқинларини 
ўрганган В.В.Евсюковнинг ёзишича, "ҳаёт дарахти" дастлабки уммоннинг ҳад
-
ҳудудсиз сувлари орасидаги қуруқликда биринчи бўлиб юзага келганлиги ва 
инсониятнинг дастлабки аждодлари ана шу дарахт тагида ўзининг илк 
қадамларини қўйганлиги, бинобарин, шу дарахт тагида никоҳланган одамдан 
инсон зоти келиб чиққанлиги
ҳақидаги
афсона ва ривоятлар кенг тарқалган.
Бундан ташқари олим мўжизакор ороллар ҳақида яратилган
афсоналар хусусида 
сўз юритар экан, жаннатнинг ўртасида ўсувчи ушбу дарахт эзгулик ҳамда 
ёвузликни фарқлаши ва ўзидан ҳушбўй ёки аксинча ҳид таратиши борасидаги 
тафсилотларга ҳам тўхталиб ўтади.
1
Aфсоналарда дарахт образларининг ўрни, бадиий талқинлари хусусида йўл
-
йўлакай М.Раҳмонова тўхталиб ўтган. Лекин у кўпроқ қуриган дарахтнинг ҳасса 
ҳолида кўкариши, ҳаёт дарахти, чинор дарахтининг келиб чиқиши, унинг 
1
Евсюков В. В. 
Мифы о вселенной. –
Новосибирск: Наука, 1988. –
177 с
. 
–
С.45
.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 245
авлиёлар, Искандарбек ҳақидаги тарихий афсоналар сюжетида келиши хусусида 
мулоҳаза юритган.