«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

345
 
(cho’chqa)” leksemasi asosida shakllangan maqollarda uning tabiati, “bo’ri”, “tulki”, 
“yo’lbars” leksemalari ishtirok etgan maqollarda ularning tabiati, fe‘l-atvori asosida 
yuzaga kelganligini ko’rishimiz mumkin.
3. “Parranda” leksemsi asosida shakllangan maqollar tarkibiga “burgut – der 
Adler”, chumchuq, tovuq (xo’roz, jo’ja) – die Hahn (der Huhn, Henne), laylak, qarg‘a- 
die Rabe, g’oz –der Ganz, o’rdak - Ente, turna – der Kranich, musicha va h. kiradi. 
“Parranda” leksemasi asosida shakllangan maqollar va qanotli iboralar ko’proq 
parrandalarning yemishiga ko’ra yuzaga kelganligini kuzatiladi [8].
4. “Hasharot” lesemasi asosida shakllangan maqollarga “ninachi - ”, 
“o’rgimchak”, “ipakqurti”, “asalari”, “qorachirildots”, “chumoli (emsig wie eine 
Ameise), “xonqizi”, “chayon”, “kana”, “qo’ngiz”, “chigirtka”, “suvarak”, “pashsha 
(keiner Fliege ein Bein ausreißen)”, “chivin”, “beshiktervatar”, “kapalak”, “burga – der 
Floh” va h. kiradi. “Hasharot” nomlari asosida shakllangan maqollarda hashoratlarning 
tashqi ko’rinishi va hayot kechirish tarzi inobatga olingan [11]. 
5. Suvda va quruqlikda yashovchi hayvon nomlari asosida shakllangan maqollar 
tarkibiga “ilon”, “baliq”, “qurbaqa” leksemalari ishtirok etgan maqollarni kirish 
mumkin. “Baliq” leksemasi asosida shakllangan maqollar ko‘proq uning hayot tarziga 
ko‘ra; “qurbaqa” leksemasi asosida shakllangan maqollar ko‘proq uning hayot tarzi va 
tovushiga ko‘ra; “ilon” leksemasi asosida shakllangan maqollar ko’proq uning biologik 
xususiyati asosida yuzaga kelganligini ko’rsatadi.
NATIJA
Nemis tilida ein Hahn hochgehen (tarqalib ketmoq); den (roten) Hahn aufs Dach 
setzen; Hahn im Korb; alle seine Huhner und Gänse herzählen – kimnidir ko‘rmoq, 
urushmoq; da lachen die Huhner! – kulgiga qolmoq; mit den Hühnern schlafen gehen – 
tovuqlar bilan bir vaqtda uxlamoq (juda erta) yoki früh mit den Haühnern zu Bett und 
auf mit dem Hahn um die Wettr singari FB mavjud. O’zbek tilida: qush tilini qush 
biladi – maqol; istak, orzuni, baxtni ifodalashda – baxt qushi. Masalan: boshiga baxt 
qushi qo’ndi; boshidan baxt qushi uchdi; oyog’ kuygan tovuqday; musichaday beozor. 
XULOSA
Frazeologik birliklarning milliy-madaniy xususiyatidan kelib chiqib, shunday 
xulosaga kelish mumkin: -har bir farazeologik birlik millatning tarixi, milliy o’ziga xos 
xususiyatlari, geografik joylashuvi, mentaliteti bilan bog’liq holda vujudga kelgan; -
chorvachilik va dehqonchilik rivojlanishi natijasida uy va yovvoyi hayvonlar leksemasi 
bilan bog’liq frazeologik birliklar paydo bo’lgan. 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6