Science and education in the modern world

SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: 
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" 
NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, SEPTEMBER 2021 
7 
ÓZBEKSTANNIŃ ARQA-BATISINDA JAYLASQAN 
QORǴALATÚǴIN AYMAQLARDA TÁBIYIY ORTALIQ 
JAǴDAYIN BASQARIW HÁM MONITORINGIN 
SHÓLKEMLESTIRIW BOYINSHA GIS TEXNOLOGIYALARINAN 
PAYDALANIW TÁJIRIYBESI 
 
Primbetov A Salieva N. 
Qaraqalpaq mámleketlik universiteti, 
Geodeziya, kartografiya hám tábiyiy resurslar kafedrasi magistrlari. 
Xudaybergenov Ya. 
Qaraqalpaq mámleketlik universiteti, 
Geodeziya, kartografiya hám tábiyiy resurslar kafedrasi assistenti, 
Geografiya ilimleri boyinsha filosof doktori (Phd). 
Reymov M. 
TIQXMMI geodeziya hám kartografiya kafedrasi assistenti, texnigi. 
Ilimiy basshi: dots Reymov P.
Резюме: В работе рассматривается использование геоинформационных 
технологий для создания системы мониторинга окружающей среды. Эта система охраны 
природы была применена в районе заповедников в пустынной дельте Северо-Западного 
Узбекистана. Были представлены некоторые примеры технологий ГИС и дистанционного 
зондирования для контроля текущего состояния экосистемы заповедника.
 
Ózbekstan qorǵalatuǵın aymaqlar biologiyalıq kóp túrlilikti, onıń ayırım quram bólimleri, 
ekosistemalar hám jasaw jayların saqlap qalıwda zárúrli rol oynaydı. Házirgi waqıtta qorǵalatuǵın 
tábiyiy aymaqlar Milliy sistemasına 8 qorıqxana, 2 tábiyiy hám 1 milliy baǵlar, 1 biosfera 
qorıqxanası (68,717 km
2
maydanǵa iye), 7 tábiyiy estelik, 3 tábiyiy pitomnik, 12 buyurtpa 
qorıqxanası, 25 ten artıq suw qáwipsizlik zonaları, qıraq sızıqları hám jer astı suw payda etiw 
zonaları, 73 toǵay xojalıǵı kárxanaları hám 5 mámleket toǵay ańshılıq xojalıqları kiredi. 
Biologiyalıq kóp túrliliktiń turaqlı saqlanıwın támiyinleytuǵın qorǵalatuǵın aymaqlardıń 
ulıwma maydanı (IUCN kategoriyalari I-IV) mámleket maydanınıń 5% tin quraydı. Qorǵalatuǵın 
aymaq sisteması shól ekosistemalarınıń 3,5% ke jaqını, taskómir toǵaylariniń 3.0% ke jaqını hám 
taw ekosistemalarınıń 14% tin óz ishine aladı. 
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 20-marttaǵı PQ-4247-sanlı qararı tiykarında 
“Qubla Ustyurt” milliy tábiyát baǵı hám “Sudochye-Akpetki” mámleket buyurtpa qorıqxanası 
shólkemlestirildi. Nátiyjede qorǵalatuǵın aymaqlardıń ulıwma maydanı mámleket maydanınıń 8% 
ne jetti. 
Ózbekstan Respublikasında kosmik monıtorıń salasın rawajlandırıwdıń házirgi basqıshı 
qásiyetleri: 
- aralıqtan zondlaw maǵlıwmatlarınan izertlew maqsetlerinde paydalanıwdı intensivlestiriw 
hám milliy ekonomikalıq ámeliyatta kosmik monıtorıń usılların jetkilikli dárejede ámeliyatqa 
engiziw; 
- milliy ekonomikalıq mashqalalardı sheshiw ushın operativ jańalanǵan joqarı hám júdá 
joqarı anıqlıqtaǵı jasalma joldas maǵlıwmatlarınıń jetispewshiligi; 
- klassifikaciyalaw hám talqılaw processlerin maslastırıw ushın shólkemlestirilgen hám 
institutsional infrastrukturanı rawajlandırıw hám jerden paydalanıw ushın kosmik hám 
aerofotosúwretler nátiyjelerin ámelge asırıwdı basqarıw wazıypaları ; 
- Ózbekstan Respublikasında ámeldegi Nızamshılıq hám normativlik-huqıqıy bazanıń 
jetkilikli dárejede jetilisken emesligi. 

---