Science and education in the modern world

 
 

---

SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: 
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" 
NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, SEPTEMBER 2021 
4 
ЛИТЕРАТУРА: 
1
Глушко Е.В., Птичников А.В., Капустин Г.А. Геоинформационная система как 
основа космического мониторинга зоны экологического бедствия в Приаралье// Аридные 
экосистемы, 1996, том.2, №2-3, с.58. 
2
Jones C.B. Geographic Information Systems and computer cartography. London, 
Longman publishing. 1997. 
МАСОФАДАН МАЪЛУМОТЛАР ОЛИШНИНГ ТАБИАТНИ МУҲОФАЗА 
ҚИЛИШДАГИ АҲАМИЯТИ 
 
Kannazarov Z. Отениязов Д. 
Қароқалпоқ Давлат Университети, 
Геодезия, картография ва табий ресурслар кафедраси магистри. 
Илмий рахбар: доц С. Абдиреймов
 
Аннотация: Масофадан олинган маълумотлар табиатни муҳофаза қилиш 
ишларининг турли даражаларида бевосита ва билвосита тарзда қўлланилиши мумкин. 
Ушбу мақолада табиатни муҳофаза қилиш ишлари гуруҳ, тур ва типларга ажратилган ва 
бевосита ҳамда билвосита масофадан олинган маълумотларга асосланган тадқиқотларга 
мисоллар келтирилган.  
Масофадан олинган маълумотлар бугунги кунга келиб кўплаб давлатларда халқ 
хўжалигининг турли соҳаларида кенг қўлланилмоқда. Айниқса, регионал кўламдаги 
табиатни муҳофаза қилиш ва карталаштириш ишларида масофадан олинган 
маълумотларнинг аҳамияти жуда каттадир. Географик тадқиқотларда умумлаштирилган 
тарзда табиатни муҳофаза қилиш йўналишларини қуйидаги гуруҳ, тур ва типларга ажратиш 
мумкин:
Гуруҳлар:
Геологик ва геоморфологик, иқлим, гидрологик, тупроқ, ўсимлик ва 
ҳайвонот олами ва ҳ.к. Ушбу гуруҳлар доирасида табиатни муҳофаза қилиш ишлари 
умумий аҳамият касб этади ва уларнинг таркибий хусусиятларидаги ноэволюцион 
ўзгаришлар табиатни муҳофаза қилиш 
турлар
и сифатида саналади. Яъни турлар геологик 
ва геоморфологик гуруҳ учун – зилзила, ўпирилиш, сурилма, қояларнинг қулаши ва 
ҳ.к.ландан ибоат бўлади. Иқлим учун эса иқлимнинг глобал исиши, совуқ уриши, довул ва 
бошқалар. Гидрологик гуруҳ учун табиатни муҳофаза қилиш ишлари қуйидаги турлардан 
иборат бўлади: сув тошқини, қор кўчкиси, айзберглар ва бошқалар. Ушбу турлар алоҳида 
тадқиқот ишларида муҳофаза қилиш ишлари сифатида намоён бўлиши ҳам мумкин. 
Табиатни муҳофаза қилиш ишларида бир қанча турдаги ишлар аралаш тарзда намоён 
бўлади ва улар 
типлар
сифатида ажратилди. Чунки, табиат уларнинг ўзаро алоқаларида 
намоён бўлади. Шу заилда анча мураккаб ва ўзаро аралашган табиатни муҳофаза қилиш 
ишларига зарурат туғилади. Ландшфатларнинг динамик ўзаришини мониторинг қилиш, 
қурғоқчилик, чўллашиш кабилар унга мисол бўла олади. Уларни бартараф қилишда бир 
қанча типдаги ишларни амалга ошириш зарур бўлади.

---