Сборник тезисов «Ипак ва зираворлар»

1-rasm. Mehmonxona xoʻjaligi tomonidan koʻrsatilgan xizmatlar sifatining 
raqobatbardoshlikka ta’siri 
Sifat tushunchasini hosil qiluvchi asosiy omil, bu turli talablar va shinamlikni 
oʻzidan kelib chiqib tushunadigan mehmonlarning ehtiyojlarini toʻliq qondirish 
Me
h
m
o
n
d
o
rch
ilik
x
izm
atla
ri sifa
tin
i b
ah
o
lash
m
ez
o
n
lar
i 
Xodimning 
kommunikabelligi
Xodimning tashqi 
ko`rinishi 
Sanitariya-gigiyena 
talablariga rioya 
etilishi
Xavfsizlikni 
ta`minlash
Axloq normalariga 
rioya etish
Individual xizmatlar 
assortimenti
Qo`shimcha 
xizmatlar 
assortimenti
Xonalarning 
shinamligi
Me
h
m
o
n
d
o
rch
ilik
x
izm
atlar
i 
s
if
at
d
ar
ajasi
Baland
Baland
Me
h
m
o
n
lar
n
in
g
Me
h
m
o
n
d
o
rc
h
ilik
x
izm
atlar
i 
sif
at 
id
an
q
o
n
iq
is
h
i 
O`rtacha 
O`rtacha 
Past 
Past 
Yuqori 
O`rta 
Past
Korxonaning 
raqobatbardoshligini 
oshishi
Korxonaning 
raqobatbardoshligini 
tushishi 
Imijni yaxshilash, 
brendni shakllantirish
Imijni yomonlashuvi, 
brendning bo`lmasligi

---

55 
hisoblanadi. Masalan, rossiyaliklar yaxshigina mini-bar va turli tuman ichimliklar va 
xohlagan tabga mos boʻlgan gazaklarni taklif etuvchi xizmat koʻrsatishning keng 
tizimi mavjud mehmonxonalarni shinam deb hisoblashadi. Amerikaliklar esa, kokteyl 
ichimligini tayyorlash uchun joy ajratish koʻzda tutilgan, xohlagan vaqtda muz 
boʻlaklari mavjud, shuningdek xavsizlikning samarali tizimi ishlayotgan xonalari 
boʻlgan mehmonxonalarni shinam deb bilishadi.Yevropaliklar sanuzel va 
ovqatlantirish korxonalarining turli xildaligiga asosiy e’tibor qaratishsa, 
yaponiyaliklar mehmonxonada mahalliy tilni bilmasdan toʻgʻri yoʻnalish olish 
imkonini beruvchi zarur ma’lumotni tezgina olish va piktogrammalar tizimi(maxsus 
ramziy belgi va rasmlar)ning va sharqona oshxonaga ega restoranning mavjudligini 
muhim deb hisoblashadi[5]. Xizmat sifatini baholash mushkuldir, chunki 
maxsulotdan farqli ravishda xizmatlar xususiyatiga sezilmaslik, ishlab chiqarish va 
isteʻmolning ajralmasligi, sifatning oʻzgaruvchanligi va saqlanmaslik xosdir [6, c. 
66]. 
Mehmondorchilik xizmatlari darajasi bir nechta me’zonlar asosida aniqlanadi: 
xodimning tashqi koʻrinishi, maxsus ish kiyimining boʻlishi, ishchilarning shaxsiy 
gigiyenasi va turmagi, mijozlar muloqot qilganda xodimlar tomonidan odob-axloq 
qoidalariga amal qilinishi va korporativ etika, xonalar, xollar, restoran va boshqa 
jamoat joylarida tozalik va tartibni talab qiluvchi sanitariya gigiyena talablariga rioya 
etish, bino interyerini jihozlash va bezashda tabiiy materiallar va gullardan 
foydalanish; xonalarning shinamligi; mehmonxonada tunovchilarni qoʻriqlash va ular 
xavfsizligini ta’minlash; mehmon istagi boʻyicha individual va qoʻshimcha xizmatlar 
assortimenti. 
Mehmonxona xizmatlarini 1-rasmda keltirgan me’zonlar boʻyicha baholash 
koʻrsatilinayotgan xizmatning darajasini belgilab olish, oqibatda esa mijozning – 
xizmat iste’molchisining qoniqish darajasini aniqlash imkonini beradi. 
Taqdim etilayotgan mehmonxona xizmatlarining yuqori, oʻrta yoki past darajadasi 
mijozda mos ravishda qoniqish darajasini shakllantiradi: yuqori, oʻrtacha yoki past.
Mijozlarning mehmonxona xizmatlari bilan yuqori darajada qoniqishi mehmonxona 
imijiga ijobiy ta’sir oʻtkazadi, uning brendini shakllanishiga olib keladi. Agar 
brendni, aniq xizmatning ijobiy ruhiy assotsiatsiatsiyalariga asoslangan korxona 
obroʻsini koʻrsatuvchi tushuncha sifatida qarab chiqsak, unda brendni shakllantirish 
va mehmonxonaning imijini oshirish faqatgina iste’molchilarning taqdim etilgan 
xizmatlardan yuqori darajada qoniqqandagina amalga oshadi, deb xulosa qilish 
mumkin.
Zamonaviy mehmonxona xizmatlari bozori nuqtayi nazaridan, shu bozorda 
faoliyat yuritayotgan korxonaning raqobatli pozitsiyasi koʻp holatlarda kuchli 
brendning mavjudligi bilan baholanadi, shu oʻrinda brend pozitsiyalash va 
rivojlantirish ustida doimiy ishlash muhimligini talab qiladi. Kuchayib boruvchi 
raqobat, bir xil narxdagi segmentda mehmonxona analogik xizmatlarining turli 
tumanligi mehmonxona korxonalarini qoʻshimcha raqobatda ustunliklarga erishish 
yoʻllarini yaratishga majbur etmoqda, bulardan biri esa kuchli brendni yartishdir. 
Oʻrtacha va past darajadagi qoniqish mehmonxona korxonasi imijini pasaytiradi va 
ijobiy emotsional asostsiatsiyalarni vujudga keltirmasdan, koʻrsatilgan xizmatlarning 
brendini shakllanishini ta’minlamaydi.

---

56 
Mehmonxona xizmatlarini sifatining yakuniy iste’molchilari – xizmatning 
xaridorlari foydalanilagan xizmatning sifatiga obyektiv va xolis baho beruvchi 
hakamlardir. Shu nuqtai nazardan kelib chiqib shuni ta’kidlash mumkinki, har bir 
mehmonxona xoʻjaligi xizmat sifatining hozirgi ahvolini aniqlashi, mijozlarning istak 
va talablari qay darajada qondirilayotganini aniqlash aynan mijozlarning xizmatdan 
qoniqish darajasi negizida baholash koʻrsatkichlarni ishlab chiqish zarur hisoblanadi. 
Juliet M. Getty and Robert L. Getty tunash sifati indeksi koʻrsatkichlari ishlab 
chiqilgan boʻlib, bu baholash usulidan mehmonxonada sifatni boshqarish boʻlimi 
mas’ullari yoki mehmonxonaning bronlash va xizmat koʻrsatish boʻlimi menejerlari 
oʻz faoliyatini obyektiv baholash imkoniga ega boʻladilar(1-jadvalaga qarang) [7]. 
1-jadval