Сборник научных трудов

СУРХОНДАРЁ ВИЛОЯТИДА ЛЕЙШМАНИОЗ КАСАЛЛИГИНИНГ ТАР
Қ
АЛГАНЛИГИ 
Мустанов Ж.А., Расулов Ш.М. 
Тошкент тиббиёт академияси 
Лейшманиоз дунё бўйича 98 та давлатларда эндемик 
ҳ
олда учрайдиган, тропик касалликдир. Висцерал зооноз 
турдаги лейшманиозининг ўчо
қ
лари тропик ва субтропик и
қ
лимли мамлакатларда тар
қ
алган. Марказий ва жанубий 
Америка давлатларида, 
ҳ
амда Чаде, Уганде, Кения, Сомали, Эфиопия, Судан, Ўрта ер денгизи атрофидаги давлатлар 
оролларда, Туркия, Иро
қ
, Эрон, Бангладеш, 
Ҳ
индистон, Хитой давлатларида фаол ўчо
қ
лари мавжуд. Лейшманиоз: 
Ўрта Осиё (Туркманистон, Ўзбекистон), Кавказорти, Аф
ғ
онистон, Я
қ
ин Шар
қ
ва Африка давлатларида тар
қ
алган. 
Лейшманиоз туризм ривожланиши билан нафа
қ
ат эндемик 
ҳ
удудларда балки бош
қ
а географик 
ҳ
удудларда 
ҳ
ам тез-
тез учрамо
қ
да. ЖССТ нинг маълумотига кўра 350 миллион киши бу касаллик билан касалланган. 
Ҳ
ар йили 14 миллион 
киши ушбу касаллик билан касалланади. Ўзбекистонда зооноз лейшманиоз ва тери лейшманиози тар
қ
алган. Ўзбеки-
стон республикаси вилоятлари орасида лейшманиоз касаллигининг энг кўп тар
қ
алган вилоятлардан бири Сурхондарё 
вилоятидир. Ишнинг ма
қ
сади. Сурхондарё вилоятида лейшманиоз касаллигининг тар
қ
алганлигини эпидемиологик 
тахлилини ўтказиш. Тад
қ
и
қ
от текшириш материаллари ва усуллари. Сурхондарё вилояти ДСЭНМининг Лейшманиоз 
билан касалланиш бўйича 2010-2016 йиллардаги расмий 
ҳ
исоботлари. Ушбу иш бажарилишида эпидемиологик ва ста-
тистик усуллардан фойдаланилди. Тад
қ
и
қ
от натижалари. Сурхондарё вилоятида 2010 йилдан 2016 йилгача 975 нафар 
кишида касаллик 
қ
айд 
қ
илинган, касаллик кўрсаткичлари йиллар бўйича та
ҳ
лил 
қ
илинганда 2011 йилда энг кам 78 
нафар кишида касаллик 
қ
айд 
қ
илинган яъни 100 минг а
ҳ
олига интенсив кўрсаткич 3,7га тенг, 2016 йилда энг кўп 
қ
айд 
қ
илинган яъни 248 нафар кишида интенсив кўрсаткич 10,3га тенг бўлган. Лейшманиоз касаллигини йиллар бўйича эпи-
демиологик та
ҳ
лил ўтказилганда даврийлик йў
қ
лиги ани
қ
ланди. Касалликнинг вилоят туманлари ва термиз ша
ҳ
ри 
бўйича тар
қ
алганлигини та
ҳ
лил 
қ
илганимизда 
ҳ
удудлар бўйича нотекис тар
қ
алганлиги ани
қ
ланди. Термиз ша
ҳ
ри, 
Термиз тумани, Жар
қ
ўр
ғ
он туманларида энг кўп, Ангор тумани, Музработ тумани, Ангор туманларида кам даражада, 
Узун туман, Сариосиё туман, Денов туман, Олтинсой туман, Шурчи туман, 
Қ
изири
қ
туманларида умуман 
қ
айд 
қ
илин-
маган. Хулоса. Ўзбекистон республикаси вилоятлари орасида лейшманиоз касаллиги Сухондарё вилоятида кўп 
тар
қ
алган бўлиб Сухондарё вилояти туманлари орасидан Термиз ша
ҳ
ри, Термиз тумани, Жар
қ
ўр
ғ
он туманларида кўп 
тар
қ
алган. Касаллик йиллир ва 
ҳ
удудлар бўйича нотекис тар
қ
алган, бундай эпидемиологик хусусият касаллик 
қ
уз
ғ
атувчиси манбаларининг 
ҳ
ар хил 
ҳ
удудларда турлича эканлиги билан бо
ғ
ли
қ
бўлса керак. Бундай 
ҳ
олат ушбу 
касаллик эпидемиологиясини чу
қ
ур ўрганиш бўйича махсус илмий-тад
қ
и
қ
отлар ўтказишни та
қ
озо 
қ
илади. Сурхондарё 
вилоятида касаллик манбасини ани
қ
лаш учун илмий тад
қ
и
қ
от ишларини олиб бориш ма
қ
садга муофи
қ
.