Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
371 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
darslarda bolalar diqqati to’liq jalb etiladi, xotirasi yaxshi ishlaydi. Motivlar o‘quvchilaming 
bilimlarini chuqur egallashlariga yordam beradi. Shuning uchun ham boshlang‘ich sinf 
o‘qituvchilari ta’lim jarayonini qiziqarli motivlar asosida tashkil etishga e’tibor qaratishlari zarur. 
Dars va amaliy mashg‘ulotlarda savol berishni ham to‘g‘ri tashkil qilish lozim. Ko‘proq 
ochiq, ijodiy, 
munozaraga chorlovchi savollar berilishi kerak, bunda javoblar xilma-xil bo‘ladi, bu esa 
muloqotning davom ettirilishiga asos bo‘ladi. 
Amerikalik olim B.Blum tomonidan taklif qilingan o‘rganish faoliyatining darajalari 
bo‘yicha o‘quv maqsadlari taksonomiyasi (bilim, tushunish, qo‘llash, tahlil, sintez va baholash) 
asosidagi savollar shodasi zamonaviy ta’limda keng qamrovda qo‘llanilmoqda. 
O‘rganish faoliyatining darajalari bo‘yicha o‘quv maqsadlari taksonomiyasi: 
bilish - faktlarni izlash, tavsiflash, esda saqlash: 
tushunish - o‘zlashtirilganlarini isbotlay bilish; 
tahlil - qiyoslash, xulosa chiqarish, o‘zaro bog‘lash; 
qo‘llash - faktlarni, qoidalarni, tamoyillarni ishlatish, boshqa sharoitlarda foydalanish; 
sintez - axborotni qayta ijodiy ishlash; 
baholash - yangi bilimga o‘tish. 
Savollar va ularga javob berish uchun ayrim faktlarni solishtirish, ma’lum axborotni eslash 
va namoyish etish kerak. Ular an’anaviy nazorat shakllarida ko‘pincha qo‘llaniladi, masalan, 
sinovlarda, testlarda va b. 
O‘qituvchi fanlarini o‘qitishda yuqoridagilarni hisobga olgandagina innovatsion 
texnologiyalar yordamida ta’lim samaradorligini oshirishi, kafolatlangan natijaga erishishi mumkin. 
Pedagogik jarayonda ko‘nikmadan tashqari, ko‘nikish tushunchasi ham bor. Tabiatan inson 
hamma narsaga ko‘nikishi mumkin. Har xil shovqin, transport ovozi, signallar, issiq, sovuq, ochlik, 
to‘qlik degandek, inson tinimsiz ro‘y berib turgan o‘zgarishlar, axborotlar oqimi va yangiliklarga 
ham ko‘nikadi. Pedagogik texnologiyalar tatbiqi, jumladan interfaol metodlarni qo‘llash, bu borda 
uzluksiz metodik xizmatni yo‘lga qo‘yish pedagogik innovatsiya oldida turgan dolzarb vazifa 
hisoblanadi. Bugungi pedagogika ta’lim va tarbiya jarayonida oqibatdan ko‘ra sababni o‘rganuvchi 
fanga aylanmog‘i lozim. 
Buning uchun metodlardan foydalanish, uni innovatsion texnologiyalar darajasiga olib 
chiqish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Hozirda ta’lim va tarbiya jarayoni holatining monitoringi 
ko‘proq oqibatni o‘rganishga qaratilgan. 
Davomat, o‘zlashtirish darajasi, innovatsion texnologiyalar tatbiqining holati va boshqa 
ko‘plab ta’lim-tarbiyaviy ko‘rsatkichlarda «oqibat» tahlil etiladi. Oqibatning kelib chiqish sabablari 
prognostik va diagnostik tahlillardan chetda qolib ketadiki, bunday pedagogik yondashuvlar 
ma’naviy-kasbiy barkamol shaxs tarbiyasida muayyan bo‘shliqning paydo bo‘lishiga olib keladi. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Sayidaxmеdov N.S. Pеdagogik maxorat va pеdagogik tеxnologiya. – Toshkеnt, 2003-yil 
2. Sayidaxmеdov N.S., Ochilov A., Yangi pеdagogik tеxnologiya mohiyati va zamonaviy 
loyihasi.- RTM, 2000-yil 55-bеt.