|
158
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida xalq og‘zaki ijodi namunalari asosida vatanparvarlik,
kamtarinlik, fidoiylik, sabr- qanoat kabi sifatlarni shakllantirishda turli –tuman metodlardan
foydalanish mumkin. Buning uchun,
аvvalambor, vatanparvarlik tushunchasi qanday
ifodalanganligini bilishimiz lozim.
“O‘zbekiston fuqarosining vatanparvarligi - bu qayta o‘zgarishlar yo‘lini ko‘rsatuvchi,
ko‘zlangan maqsaddan chetga chiqmaydigan yo‘lchi yulduz, ishonchli komposdir. Хalqning
vatanparvarlik his - tuyg‘ulari, uning ozodlikka va baxt - saodatga intilishi har bir O‘zbekistonlik
uchun muqaddas mazmun kasb etayotgan mustaqil O‘zbekistonning yangi davlat ramzlarida o‘z
ifodasini topmoqda.
O‘quvchilarga davlatimiz ramzlari - bayroq, gerb, madhiya O‘zbekiston xalqlarining shon -
shuhrati, g‘ururi, tarixiy xotirasi va intilishlarini o‘zida mujassamlashtirishlarini o‘rgatish
maqsadida turli adabiy kechalar, davra-suhbatlarini uyushtirish lozim. Mana shu ramzlarni
e’zozlash - o‘zining qadr - qimmatini, o‘z mamlakatiga va shaxsan o‘ziga bo‘lgan ishonchni
mustahkamlash demakdir. Vatanga sodiqlik, vatanparvarlik, o‘zining qudratli ildizlari bilan o‘z
oilasining avlod - ajdodlarining nomus origa chuqur ehtiromga, insonning shaxsiy vijdoniga,
burchga va o‘z so‘ziga sodiqlikka borib taqaladi.
Kishilarimizning vatanparvarligi hamma vaqt sevimli xalqning shon - sharafi, qadr -
qimmati, madaniyati va an’analariga ehtiyotkorlik bilan munosabatda o‘z ifodasini topib keldi.
Bizning fikrimizcha, hozirgi vaqtda bolalarga vatanparvarlik, sabr, matonat, fidoiylik kabi
axloqiy fazilatlarni singdirishda qo‘yidagi jihatlar hisobga olinishi zarur:
- diqqatni, sabr-toqatni boshqarish, topshiriqlarni bajarish tayyorgarligi ifodalangan ishga
munosabat;
-bir qadar tarbiyachidan holi bo‘lish guruh bilan aloqa o‘rnatish qobiliyatini ko‘rsatuvchi
ijtimoiy jihat.
Albatta, bolada bu ko‘rsatkichlar o‘z-o‘zidan shakllanmaydi, ular pedagogik jarayon
mahsulidir, shu boisdan tarbiyachi bolalar ongini o‘stiradigan, mustaqil fikr yuritish ko‘nikmalarini
rivojlantirishtiradigan real muhit yaratishi lozim. Shu o‘rinda axloqiy tarbiyaning ta’lim
muassasalari uchun o‘ziga xos tomonlarini ko‘rsatib o‘tish joizdir:
har bir mashg‘ulotdan ko‘zda tutilgan maqsad aniq o‘rnatiladi;
o‘quvchilarning individual-psixologik xususiyatlari albatta inobatga olinadi;
mashg‘ulot mazmunini saralashda bir tomondan bolalarning qiziqishi, ehtiyoji, qobiliyatlari,
ikkinchi tomondan- tarbiyachining ijodkorligi, mahorati, uchinchidan- mavjud shart-sharoitlar
hisobga olinadi;
didaktik jarayon tuzilmasi keskin farqlanadi, ya’ni uning motivatsion bosqichi
kuchaytiriladi.
Boshqacha
qilib
aytganda,
o‘yinli didaktik jarayon loyihalanayotgan
texnologiyaning asosini tashkil etadi; didaktik jarayon ikkinchi bosqichi- bolalarning o‘quv bilish
faoliyatini tashkil etadi; uchinchi bosqich-boshqaruv faoliyati funksiyasi ham o‘zgaradi. Agar o‘quv
jarayonida o‘qituvchi o‘quvchining bilish faoliyati bosqichiga aralashmaydigan bo‘lsa, tarbiyachi
faoliyati didaktik jarayonda ham ustivorlik kasb etadi;
texnologiyalarni qo‘llash samarasi yoki yakuniy daraja- bu shaxsni rivojlantirish va katta
sinflarda o‘qishga tayyorlash ekanligiga o‘qituvchi alohida e’tibor qaratishi lozim. Bola tarbiya
jarayonining sust, harakatsiz ob’ekti bo‘lib qolmasdan, balki faol ishtirokchisiga- sub’ektga
aylanishi kerak.
Хаlq оg‘zaki ijodi namunalari asosida tashkil qilingan o‘yin o‘quvchilar o‘zlashtira oladigan
faoliyat hisoblanib, bu faoliyat jarayonida ular o‘qishga, mehnatga badiiy ijodga qiziqadilar, hayotiy
muammolarni tezda ilg‘ab oladilar. Shu boisdan o‘yinga tayanib ish ko‘rish- bola xulqidagi
nuqsonlarni bartaraf etishga, uni o‘qishga qiziqtirishga eng maqbul yo‘l, tarbiyaviy ta’sirga
hayajonli javob berishni ta’minlash uslub bo‘lib hisoblanadi.
Boshlang‘ich ta’lim O‘zbekiston xalqi ma’naviyatiga yaratuvchilik faolligini baxsh etadi.
O‘sib kelayotgan avlodning barcha eng yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo‘ladi, kasb - kori,
BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
