Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
106 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Лойиҳа методи ўқувчилар қизиқиши, ижодкорлигига йўналтирилади. Лойиҳалаш 
методи ўқитувчи раҳбарлигида махсус педагогик шароитда амалга ошириладиган, таълим 
сифатини кафолатлашга йўл очадиган фаолият. 
Лойиҳа методи ўқувчи шахсининг интеллектуал, эстетик, жисмоний қобилиятлари ва 
иродавий, ижодий сифатларини ривожлантиришга қаратилади 
Лойиҳа технологияси муаммонинг ечимини кетма-кетликда излашни талаб қилувчи 
қуйидаги босқичларни қамраболади: 
муаммо (вазифалар)нианиқлаш; 
мақсад (муаммо билан боғлиқ бўлган аниқ вазифа)ларни шакллантириш;
Муаммо ечимини топишга қаратилган воситаларни танлаш; 
Муаммо ечимини топишда тадқиқотчилик фаолияти ташкил қилиш; 
Маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш; 
Маълумотлар матн (расм, чизма) шаклида шакллантириш: 
Маълумотларни муҳокама қилиш ва тузатиш; 
Кутилган натижанинг ифодаси. 
Лойиҳалаш технологияси муаммоли ўқитиш ғояларини ривожлантириш асосида 
ўқитувчи раҳбарлигида янги ғояни кашф этиш ва янги фикрий маҳсулани яратишга 
қаратилган, янги моҳият ва мазмундаги аҳамиятга эга бўлган жараён 
Бошланғич таълим жараёнида лойиҳа методларидан фойдаланишда эсдасақлаш- 
энгмуҳим фикрлаш жараёни бўлиб, усиз ўқув жараёнини амалга ошириб бўлмайди, лекин у 
танқидий фикрлашдан тубдан фарқ қилади. Компьютернинг хотираси ҳар биримизникидан 
анчагина яхшироқ, лекин эсда сақлаш танқидий фикрлашни билдирмайди. Бир қатор 
олимлар (В.В. Гузеев, И. А. Зимняя, В. Бершадский, М.В. Алексеев) ҳар қандай фикрлашдан 
кўра хотирани ривожлантиришни юқорироқ қадрлайдилар, назорат ишлари ва имтиҳонларда 
асососан ўқувчилар хотираси кўламини текширадилар. Лекин, таълим жараёнида лойиҳа 
методларидан фойдаланиш тарафдорлари (Б.Блум, Л.Стросс, Б.Фарберман) ақлий 
фаолиятнингмураккаброқ турларини таҳсил олувчиларда шакллантириш учун ўқув 
жараёнига мураккаб ғояларни сингдириш мақсадга мувофиқлигини таъкидлайдилар. Таълим 
жараёнида тушуниш, айниқса, агар ўқув материалиқийин бўлса, мураккабақлий жараён 
бўлиб 
ҳисобланади. 
Бинобарин, 
бошланғич 
синф 
ўқувчиси 
мураккаб 
ўқув 
материалинитушуниш учун унинг миясидамураккаб ақлий жараёнлар кечади. Ўзгалар 
фикрини тушуниш учунбиринчи босқичда шахсий фикрлаш суст бўлади: бунда кимдир 
томониданяратилганни идрок қилинади. «Танқидий фикрлаш- янги, тушуниб бўлинган 
ғоялартекширилаётганда, баҳоланаётганда, ривожлантирилаётганда ва қўлланаётганда содир 
бўлади»,-деб таъкидлайди ўзбек олими С. С. Ғуломов. «Далилларни эслаб қолиш ва ғояларни 
тушуниш танқидийфикрлаш учун зарур бўлган дастлабки шартлар бўлиб ҳисобланади, лекин 
улар ўзаро яхлитликда ҳам танқидий фикрлашни англатмайди».
Назарий манбалар мазмуни билан танишиш, умумий ўрта таълим мактабларининг 
бошланғич синф ўқитувчилари фаолиятини ўрганиш ва тажрибаларни аналитик таҳлил этиш 
натижасида, лойиҳа методларини қуйидагича таснифлаш мумкин (1-жадвал): 
Шундай қилиб, лойиҳа методлари асосида кам самара берувчи вербал билим ўзатиш 
ўрнига лойиҳа методи асосида тизимли билимўзлаштириш жараёни ҳосил қилинади. Ўқув 
жараёнини лойиҳалашга кенг имконият яратилади, ўқитувчи ва ўқувчи ўртасида «субъект-
субъект» муносабатлари қарор топадива таълимнинг кафолатланган натижаларига 
эришилади. Бунга мисол тариқасида бошланғич синфларининг “Ўқиш” ўқув предмети 
бўйича ”Ҳар ким экканини ўрар” (1-чорак) “Қор одамнинг совғаси”; “Танбеҳ”(3-чорак), 
“Қодир билан Собир” (4-чорак) каби мавзуларда ташкил қилингандарсларни келтириш 
мумкин. 
4-синф ўқувчилари билан ўтказилган ”Ҳар ким экканини ўрар” мавзусидаги дарсда 
лойиҳа методларидан фойдаланиш бир неча босқичда ўтказилади: 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI