Say d u lla m irzayev

35 H abibulla Q odiriy. Otam haqida. — Т.: O 'zadabiynashr, 1983, 55-bet.
141

---

qimmatlidir. K o‘pgina yozuvchi va adabiyotshunos olimlarning 
tan olishicha, Abdulla Qodiriy romanlari, xususan, « 0 ‘tkan 
kunlar» o ‘zbek nasrining hozirgacha zabt etgan eng yuksak 
cho‘qqisidir. Shunisi xarakterliki, 20-yillarda yuzaga kelgan 
«ОЧкап kunlar», «M ehrobdan chayon» romanlari bugungi 
kitobxonni ham o ‘ziga maftun etmoqda.
H ar ikkala roman nafaqat mam lakatim izda, balki chet 
ellard a ham m a sh h u r va m illio n -m illio n k ito b x o n la rg a
m anzurdir. M a’lumki, «ОЧкап kunlar» rom ani 1968-yilda 
Germaniyaning Berlin shahrida «Toshkentlik sevishganlar» 
nomi bilan nemis tilida nashr etilgan edi. Bu kitobda ilova 
tarzida nemis adabiyotshunos olimi N iota Tunning Abdulla 
Qodiriy ijodi haqidagi maqolasi berilgan. Maqolada «ОЧкап 
kunlar» s o ‘z sa n ’atining ajoyib nam unasi sifatida yuksak 
baholangan. Olima: «Bu rom an hozirgi kitobxonlarga ham 
emotsional ta ’sir ko4satadi. Adib o ‘z asarini «birinchi tajriba» 
deb atasa-da, aslida u Abdulla Qodiriyga o'zbek adabiyoti 
tarixida mustahkam o ‘rin olish huquqini beradi»36, — deb 
yozgan.
A bdulla Q odiriy 1919-yildan boshlab «ОЧкап kunlar» 
romani uchun material yig'ish va uni yozishga kirishgan. 1922- 
yil «Inqilob» jurnalida rom andan dastlabki parchalar e’lon 
qilingan. So‘ngra romanning har bir b o ‘limi alohida-alohida 
kitobcha holida (I bo‘lim — 1924, II bo‘lim — 1925, III bo4im
— 1926-yilda) nashr etilgan. 1938-yili esa «ОЧкап kunlar» 
romani ilk bor butun holda Boku shahrida chop qilingan.
« О Ч кап k u n la r» ro m an i ad ab iy ta n q id c h ilik va 
a d a b iy o tsh u n o slik to m o n id a n haq li ra v ish d a y u qori 
b a h o la n g a n . 
O ybek, 
Izza t 
S u lto n , 
H . Y o q ub ov , 
M. Q o‘shjonov, L. Qayumov, S. Mirvaliyev, IJ. N orm atov, 
S. Sherm uham m edov, X. D oniyorov, A. Aliyev va boshqa 
o lim lar o ‘zlarining ilmiy ta d q iq o tla rid a u sh b u ro m an n i 
g ‘oyaviy-badiiy jih a td a n ta h lil etib, uning adab iy o tim iz 
taraqqiyotida tutgan o ‘rni, qimmatini e’tirof etganlar. Biroq 
«ОЧкап kunlar» chop etilgan dastlabki davrlarda uni kamsitish,