Саволлар: Талаффуз органларини айтинг?

Артикулятсия нима?

Адабий талаффуз меъёрларининг бузилиши, аввало, шеванинг таъсири натижасида юзага келади. Болаликдан шаклланган шевага оид артикуляцион 24 база ва шеванинг фонетик қонуниятларидан батамом қутулиш осон бўлмайди. Бунинг оқибатида, бухоролик ў товушини фақат тил олди тарзида, хоразмлик о товушини, асосан, а тарзида ёки унга яқин тарзда талаффуз қилиши, тошкентлик чойни сўз шаклини чоййи, ошни сўз шаклини ошши фарғоналик чойди, ошти тарзида айтиши каби кўплаб хатолар келиб чиқаверади. Баъзан бир хорижий тилни мукаммал биладиганлар нутқида нуқсонлар кўзга ташланади. Масалан, январь сўзини йинварь, Япония сўзини Йипония, декан сўзини дэ’кан ёки пайнет сўзини пейнет тарзида бегона акцент билан талаффуз қилиш ўзбекча талаффуз меъёрига зиддир. Нутқда интонация ҳам муҳим аҳамиятга эга. Масалан, баҳор сўзи дарак, сўроқ, ундов гапларга айланиши мумкин. Интонациянинг ўзгариши билан гапнинг мантиқий мазмуни ҳам тамоман ўзгаради. Масалан, ўқитувчи ўқувчига мурожаат қилар экан, жим ўтирасизми? гапини бир интонация билан, яъни жи-им ўтирасизми? тарзида айтса, жим ўтирманг, жавоб беринг, мазмуни англашилади. Яна бошқа интонация билан, яъни жим ўтирасизми?! тарзида айтганда эса, жим ўтиринг, бўлмаса жазолайман мазмуни ифодаланади. Пауза ҳам муҳим аҳамиятга эга. Масалан, катта/ мевали дарахт (дарахтнинг катталиги), катта мевали/ дарахт гапида (меваси катталиги) назарда тутилмоқда. Ушбу гапда икки мазмун ўртасидаги фарқ тўхтамнинг тўғри қўйилишига боғлиқдир.

4. 
   Артикулятсион машқлар нима учун бажарилади?
   

Адабий талаффуз меъёрларининг бузилиши, аввало, шеванинг таъсири натижасида юзага келади. Болаликдан шаклланган шевага оид артикуляцион 24 база ва шеванинг фонетик қонуниятларидан батамом қутулиш осон бўлмайди. Бунинг оқибатида, бухоролик ў товушини фақат тил олди тарзида, хоразмлик о товушини, асосан, а тарзида ёки унга яқин тарзда талаффуз қилиши, тошкентлик чойни сўз шаклини чоййи, ошни сўз шаклини ошши фарғоналик чойди, ошти тарзида айтиши каби кўплаб хатолар келиб чиқаверади. Баъзан бир хорижий тилни мукаммал биладиганлар нутқида нуқсонлар кўзга ташланади. Масалан, январь сўзини йинварь, Япония сўзини Йипония, декан сўзини дэ’кан ёки пайнет сўзини пейнет тарзида бегона акцент билан талаффуз қилиш ўзбекча талаффуз меъёрига зиддир. Нутқда интонация ҳам муҳим аҳамиятга эга. Масалан, баҳор сўзи дарак, сўроқ, ундов гапларга айланиши мумкин. Интонациянинг ўзгариши билан гапнинг мантиқий мазмуни ҳам тамоман ўзгаради. Масалан, ўқитувчи ўқувчига мурожаат қилар экан, жим ўтирасизми? гапини бир интонация билан, яъни жи-им ўтирасизми? тарзида айтса, жим ўтирманг, жавоб беринг, мазмуни англашилади. Яна бошқа интонация билан, яъни жим ўтирасизми?! тарзида айтганда эса, жим ўтиринг, бўлмаса жазолайман мазмуни ифодаланади. Пауза ҳам муҳим аҳамиятга эга. Масалан, катта/ мевали дарахт (дарахтнинг катталиги), катта мевали/ дарахт гапида (меваси катталиги) назарда тутилмоқда. Ушбу гапда икки мазмун ўртасидаги фарқ тўхтамнинг тўғри қўйилишига боғлиқдир

5.