Savdogarlar ustozi

Maqsadsizlar bilan ishlash noma’lum yo‘lga olib chiqadi.

Hayotda doimo oliy maqsad bilan yashash kerak. Maqsadi yo‘qning borar yo‘li ham aniq bo‘lmaydi. U tasodiflarga qurbon bo‘lib yoki tasodifan ishlari yaxshi bo‘lib ketishidan umidvor bo‘lib yuraveradi. Men savdo qilib, ilm olib shunga amin bo‘ldimki, maqsadsizlikdan ko‘ra og‘irroq xastalik yo‘q ekan. Otam menga maqsadsizlar bilan yurish noma’lum tomonga olib borishi haqida aytganida haq ekan. Mana har bir kunimda hamon o‘sha gapning to‘g‘ri ekaniga amin bo‘laman.

Inson maqsadlarini, rejalarini albatta yozib qo‘yishi va vaqt belgilab, kuchiga baho berishi kerak. Shunda o‘sish bo‘ladi. Rejali yurishni Alloh taolo bizga o‘rgatib qo‘ygan. Mana besh vaqt namoz musulmonning kunlik rejasi. Belgilangan. Bajarsa yaxshilikka erishadi, bajarmasa xalokatga uchraydi. Demak ojiz banda ham kunlik rejalarini, oylik, yillik rejalarini tuzib yurishi kerak. Shunda maqsadini topadi. Hayotida ma’no paydo bo‘ladi.
Luqmoni Hakim hazratlari o‘g‘liga yomon o‘odamlar bilan do‘stlashmaslikni aytib, ogohlantirganida, o‘g‘li imoni baquvvatyu, aqli oq-qorani ajrata oladigan bo‘lganiniE, yomonlarga qo‘shilsa ham xulqi o‘zgarmasligini aytganida tabassum qilib qo‘yadi. Mevalar pishgan vaqtda, o‘g‘li sal qurtlagan olmalarni ajratib alohida qopga solayotganini ko‘radi. O‘g‘liga: “hammasini bir qopga solaver”, deydi. Oradan ancha vaqt o‘tgach, ular qopni ochib ko‘rganlarida hamma mevalar irib ketgandi. Hakim o‘g‘liga ma’noli qarab qo‘yadi.
Mana shu hikoyat bemaqsadlikdan axloqi buzuqlarga qo‘shilib, oxiri noma’lum tomonlarga ketib qolishning oldini olish uchun kifoya. Xalq uchun yaxshiliklar ulashadigan darajadagi oliy maqsadlari, jilla qursa o‘zini yaxshi tomonga burish maqsadi borlar bilan do‘stlashi kerak. Ana shunda murod hosil bo‘ladi.

8. 
   Tadbirkorlar erkin raqobat qilsa va birlashsa, xalqqa yengillik bo‘ladi.
   

Tadbirkorlar birlashib, xalqqa yengilik yaratish tarafdori bo‘lishlari kerak. Agar ular narxni ko‘tarib o‘yin qilish uchun birlashsa, ahvol og‘ir bo‘ladi. Oramizda katta tojirlar kelishib bir xil narxni belgilab, xalqdan arzon sotib oladida, boshqa mamlakatga qimmatga sotadi. Xalq dardini kimga ham aytsin?! Men hali yosh vaqtimda shu o‘yinlarga guvoh bo‘lganman. Boshqa mamlakatga mol sotib, uyoqdan mol olib o‘z mamlakatiga sotadiganlarning o‘yinlarini ko‘rganman. Ular narx belgilashda xalqning manfaatini ko‘zlamaydi. Oradan yillar o‘tib, ulg‘aydim, tijoratim mislsiz kengaydi. Orzuim ushaldi. Boy bo‘ldim. Va nihoyat tadbirkorlar yig‘inini tashkil qildim. Biz tojirlar jamoasi kelishib, xalqni qiynayotgan chayqovchilarga mol sotmaydigan, qahatchilik paytlari ham qimmat bo‘lmagan narxlarda mol sotadigan, eng muhimi – odamlarni ish bilan ta’minlaydigan bo‘ldik. Xullas bir jamoa yig‘ilsa, albatta xalqning foydasini ko‘zlashi, insonlarga manfaatli ishlarni maslahatlashishi eng yaxshi ishdir. Alloh taolo ham taqvo yo‘lida birlashishni ta’lim bergan. Yaxshilik va taqvo yo‘lida hamkorlik qilingiz, gunoh va haddan oshish yo‘lida hamkorlik qilmangiz! (Moida surasi 2 oyat Aloviddin Mansur tafsiri)

8.