Sath o‘lchash asboblari, qalqovichli sath o‘lchagichlar, gidrostatik sath

 
Пьезометрик сатҳ 
ўлчагичнинг 

---

ortadi. Bosimning bunday o‘zgarishini manometr 4 o‘lchaydi, manometr shkalasi 
suyuqlik sathiga muvofiq darajalangan bo‘ladi. 
Suyuqlik sath tizimda barqarorlangan bosim bo‘yicha topiladi: 
P-P
x
=H∙ρ∙g,
(23.17) 
bu yerda,n 
,
(23.18) 
bu yerda, R
x
 — idishda suyuqliklar ustidagi bosim, R — Rx bosim manometr 4 bilan 
topiladi. 
Suyuqlik sathni o‘lchashda ma'lum sharoitlarda statik elektr toki paydo 
bo‘lishi mumkin. Shuning uchun tez alangalanuvchi va portlash xavfi bor 
suyuqliklarni nazorat qilishda inert gaz sifatida karbonat angidrid, azot, tutunli 
gazlar yoki maxsus pezometrik sath o‘lchagichlar ishlatiladi. 
Shu turdagi sath o‘lchagichlar yer osti idishlarida, yonilg‘i ballast va boshqa 
sisternalarda, agressiv suyuqliklar va qator boshqa hollarda sathni o‘lchash uchun 
keng qo‘llaniladi. Bunday asboblar suyuqlikning doimiy zichligida ±1,5% aniqlik 
bilan o‘lchaydi. 
 
Gidrostatik sath o’lchagichlari 
Sathni o’lchash gidrostatikusuli P = ρgh formula bo’yicha, bu yerda P–bosim, 
ρ – zichlik, g – erkin tushish tezlanishi, h – rezervuar shakli va xajmiga bog’liq 
bo’lmagan suyuqlik ustuni balandligi, suyuqlik ustuni gidrostatik bosimini 
o’lchashda asoslangan.
Bosim (sath)ning gidrostatik datchiklari suvdan boshlab pastalargacha, 
rezervuarlarda, quduqlarda, g’ovaklarda har qanday suyuqliklarni sathini o’lchash 
g
P
P
H
x

−
=


---

uchun ishlatiladi. Gidrostatik sath o’lchagichlari arzon, tuzilishi sodda, biroq 
qo’llash sharoitlari tufayli (rezervuar tubidagi montaj, o’lchanayotgan ob’ekt 
zichligi doimiy bo’lishi talab qilinadi, faqat tinch ob’ektlar/jarayonlar uchun) 
qo’llanilishi chegaralangan. O’lchanayotgan ob’ekt bilan doimiy aloqaning ham 
cheklashlari mavjud.
Tuzilishi bo’yicha gidrostatik datchiklari ikki turda bo’ladi: qo’ng’iroqli 
(cho’ktirma) va membranali (o’yma) (4.10, 4.11-rasmlar). 
 
4.10-rasm. Gidrostatiksath 
o’lchagichlariDeltapilot S DB 
4.11-rasm. CHiqish ayiruvchi 
membranali gidrostatik bosim (sath) 
datchigi 
 
Bosimning o’lchash yacheykasi tepadan shtirda yoki maxsus kabelda 
tushiriladigan cho’ktirma turdagi gidrostatik sath o’lchagichlari kanallar, 
chuqurlashtirilgan rezervuarlar, g’ovaklar, quduqlar va h.k. larda ishlatiladi. 
O’yma turdagi datchiklar maxsus idishlarning pastki qismidagi montaj uchun 
qo’llaniladi. Bunday montaj turi faqat yuzada (sirtda) joylashgan, ya’ni 
rezervuarning pastki qismiga kirish imkoni mavjud bo’lgan maxsus idishlar uchun 
ishlatiladi.
CHiqaruvchi ayirma membranalar (4.12-rasm) kritik haroratlar va agressiv 
muhitlar kabi murakkab sharoitlarda sath va bosimni o’lchash uchun mo’ljallangan